گونه شناسی ساختار فضایی خانه معاصر ایرانی با تکیه بر محرمیت و سلسله مراتب (نمونه موردی: خانه های تهران در دهه های ۵۰، ۶۰، ۷۰ و ۸۰)

معماری خانه که تحت تاثیر فرهنگ جامعه شکل می­گیرد، باید پاسخ­گوی نیازهای زندگی ساکنان خود باشد. هدف از این تحقیق، تدوین الگوی ارتباطات فضایی خانه معاصر با توجه به فرهنگ است. برای نیل به این هدف، ابتدا شاخص­های فرهنگی موثر بر ارتباطات فضایی خانه، شناسایی شدند. در مرحله بعد، با روش دلفی دو­مرحله­ای با پرسشنامه نیمه باز از شش خبره، شاخص­ها اعتبار بخشی شده و دو شاخص محرمیت و سلسله­مراتب، دارای بیشترین وابستگی با ارتباطات فضایی خانه معرفی شدند؛ سپس با روش نحو فضا، که یک روش استدلال منطقی است، از روی پلان ۳۸۱ خانه در تهران، الگوهای محرمیت و سلسله­مراتب ترسیم­شدند. این خانه­ها که به­صورت تصادفی و از مناطق مختلف انتخاب شدند، تغییرات کالبدی ارتباطات فضایی خانه معاصر ایرانی  طی ۳۰ سال نشان می­دهند. مشاهده تطبیقی الگوها نشان می­دهد، الگوی غالب دهه شصت، یکی از الگوهای غالب دهه ۵۰ است که در آن فضای هال نقش کلیدی دارد و تفکیک فضاها از این فضا صورت می­گیرد. سرویس بهداشتی به مرور با یک گره از فضاهای اصلی جدا شده و در پلان خانه، جایگاه ثابتی یا در کنار ورودی و یا در کنار اتاق خواب یافته­است. بدین ترتیب، با گذشت زمان، خانه­ها دارای محرمیت و سلسله مراتب بیشتری شده ­اند.

کلیدواژه ها:

خانه معاصر ایرانی ، محرمیت ، سلسله مراتب ، الگو ، ارتباطات فضایی خانه