تجزیه ژنتیکی زنده مانی بره های سنجابی از تولد تا ۶ ماهگی با روش های REML و Bayes

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: جهت تعیین واریانس ژنتیکی میزان زنده مانی بره ­ها و همچنین استفاده در برنامه اصلاح نژاد، نیاز به محاسبه ساختار کوواریانس و پارامترهای ژنتیکی می ­باشد، بنابراین هدف از مطالعه حاضر برآورد ساختار کوواریانس و پارامترهای ژنتیکی صفات زنده مانی تجمعی از تولد تا ۶ ماهگی بره ­های سنجابی بود. مواد و روش ­ها: از داده ­های مربوط به سال­ های ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۱ که شامل ۱۲۸۰ حیوان از ۵۶ نر و ۳۷۹ ماده بودند، استفاده گردید. اثر عوامل محیطی سیستماتیک شامل جنس بره، تیپ تولد، سن مادر و همچنین ضرایب تابعیت خطی و درجه دوم وزن تولد بره بر میزان زنده مانی بره ­ها بررسی گردید. وزن تولد بره ­ها به عنوان متغیر کمکی در مدل نهایی منظور شد. شش مدل حیوانی با و بدون اثرات مادری در نظر گرفته و مدل مناسب بر اساس معیار اطلاعات آکاییک انتخاب شد. تجزیه و تحلیل چند متغیره با هر دو روش حداکثر درست ­نمایی محدود شده و روش بیز مبتنی بر نمونه گیری گیبس  و از مدل آستانه برای تجزیه ژنتیکی صفات زنده مانی استفاده  شد. یافته ­ها: اثرات ژنتیکی مادری برای صفات زنده مانی از تولد تا یک و دو ماهگی معنی­دار بود (۰/۰۵>p). وراثت‎پذیری مادری برای زنده مانی تا یک ماهگی و دو ماهگی برابر ۰/۴۳ و ۰/۱۸ محاسبه شدند. در تجزیه تک صفتی، وراثت‎پذیری مستقیم برای صفات زنده مانی از تولد تا یک ماهگی، دوماهگی، سه ماهگی و شش ماهگی بر اساس مدل خطی به ترتیب ۰/۳۸، ۰/۸۲، ۰/۰۱۷ و ۰/۰۴۳ و در مدل آستانه­ ای به ترتیب ۰/۰۴۵، ۰/۰۲۰، ۰/۰۳۳ و ۰/۰۴۹ برآورد شدند. دامنه همبستگی ژنتیکی بر اساس روش REML از ۰/۴۳۳ (بین صفات زنده مانی تا یک ماهگی و زنده مانی تا دو ماهگی) تا ۰/۹۳۳ (بین صفات زنده مانی تا سه ماهگی با زنده مانی تا شش ماهگی) و بر اساس روش بیز مبتنی بر نمونه گیری گیبس از ۰/۴۲۷ (بین زنده مانی از تولد تا یک ماهگی و زنده مانی تجمعی از تولد تا دو ماهگی) تا ۰/۹۸۹ (بین زنده مانی تجمعی از تولد تا سه ماهگی با زنده مانی تجمعی از تولد تا شش ماهگی) متغیر بود. نتیجه­ گیری: روش Bayes نسبت به روش REML پارامترهای ژنتیکی زنده مانی را با دقت بیشتری برآورد نمود. بالا بودن مقدار وراثت‎پذیری مستقیم زنده مانی از تولد تا دو ماهگی به ­دلیل کوواریانس منفی بین اثرات ژنتیکی مستقیم و مادری بود. متوسط تا پایین بودن پارامترهای ژنتیکی و وراثت‎پذیری برآورد شده نشان می­دهد که سرعت پاسخ به انتخاب ژنتیکی جهت رسیدن به پیشرفت ژنتیکی و بهبود صفت زنده­مانی به کندی و طی نسل­ ها صورت خواهد گرفت. همبستگی مثبت و قوی بین صفات زنده مانی مشاهده گردید و حاکی از آن است که انتخاب برای زنده مانی در سن مشخص سبب پاسخ به انتخاب همبسته برای زنده مانی در سنین مختلف خواهد شد. با توجه به مقدار واریانس محیطی، بهبود عوامل غیر ژنتیکی موثر بر زنده­مانی مانند اتخاذ تصمیمات کاربردی و مناسب مدیریتی و تغذیه­ای سبب افزایش زنده مانی می شود. نظر به اهمیت صفات تولید مثل مانند تعداد بره در هر زایش و افزایش تعداد بره­ها به ازای هر میش، بهبود ژنتیکی زنده مانی آن­ها از اهمیت ویژه برخوردار است و می ­تواند در فهرست صفت های موجود در اهداف اصلاح نژادی گوسفند نژاد سنجابی گنجانده شود.

کلیدواژه ها:

Bayes method ، Genetic parameters ، Restricted maximum likelihood method ، Sanjabi lambs ، Survival rate ، بره ­های سنجابی ، پارامتر ژنتیکی ، روش بیز ، روش حداکثر درست­نمایی محدود شده ، زنده ­مانی