اثر کودهای زیستی، آلی و شیمیایی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.)

ریحان (Ocimum basilicum L.) یکی از مهم­ترین گیاهان دارویی است که اسانس آن در صنایع مختلف داروسازی، آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. در این تحقیق اثر کودهای زیستی، آلی و شیمیایی بر خصوصیات کمی و کیفی این گیاه در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل کود دامی، کود شیمیایی (شامل اوره، سولفات پتاسیم و سوپرفسفات تریپل)، کود زیستی (مخلوطی از دو باکتری ازتوباکتر و آزوسپیریلوم) به صورت جداگانه و تلفیق با ۵۰ درصد کود شیمیایی، ورمی کمپوست به صورت جداگانه و تلفیق با ۵۰ درصد کود شیمیایی و شاهد بود. برداشت گیاه ریحان در دو چین و در مرحله پیش از گلدهی انجام شد. نتایج نشان داد تیمارهای مختلف اثر معنی داری بر عملکرد ماده خشک برداشت اول و دوم و عملکرد خشک کل داشته و بالاترین عملکرد ماده خشک برداشت اول (۷۰/۴۹۴ کیلوگرم در هکتار) و برداشت دوم (۷۰/۴۷۴ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد کل (۴۰/۹۶۹ کیلوگرم در هکتار) با تلفیق کود زیستی به همراه ۵۰ درصد کود شیمیایی بدست آمد. بر اساس نتایج میزان اسانس نیز بطور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای کودی قرار گرفت و مصرف کود شیمیایی بالاترین میزان اسانس (۴۶/۱ درصد) را تولید نمود. تیمارهای مختلف کودی بر ترکیبات تشکیل دهنده اسانس ریحان تاثیر داشته و با مصرف سطوح مختلف کودی میزان اوژنول و متیل کاویکول نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان داد. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که کاربرد کودهای زیستی به تنهایی و یا در ترکیب با کود شیمیایی در بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی ریحان و همچنین درجهت پایداری تولید و حفظ محیط زیست تاثیر مثبتی داشته و به نظر می­رسد کودهای زیستی جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی باشند .

کلیدواژه ها:

آزوسپیریلوم ، ازتوباکتر ، اسانس ، ریحان ، کود زیستی