مدل سازی و بهینه سازی سمیت اسانس های استخراج شده از گیاهان به لیمو و اسطوخودوس روی سوسک کشیش Rhyzopertha dominica F

سوسک کشیش Rhyzopertha dominica F از آفات اقتصادی مهم دانههای غلاتی مثل گندم، جو و برنج درانبارهای بسیاری از کشورهای جهان و ایران می باشد. کاربرد سموم آفتکش سنتتیکی روش اصلی مبارزه با چنین آفاتیمحسوب میشود. با این حال، اثرات ثانویه استفاده از آفتکشهای شیمیایی از قبیل آلودگی محیط زیست، تهدید سلامتیانسان و توسعه مقاومت آفات، کاربرد آنها را محدود کرده است. امکان استفاده از اسانس های گیاهی به عنوان ترکیباتکمخطر، در دسترس و در عین حال کارآمد در کنترل آفات در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در تحقیق حاضر سمیت تدخینی اسانس های استخراج شده از اندام های هوایی گیاهان به لیمو Lippia citriodora Kunth و اسطوخودوس روی حشرات کامل سوسک کشیش بررسی شد. غلظت اسانس ها (میکرولیترLavandula stoechas L بر لیتر) و زمان در معرض قرارگیری حشرات (ساعت) به ترتیب در پنج و سه سطح به عنوان فاکتورهای مستقل تاثیرمعنی داری در مرگ و میر حشرات آفت داشتند. بر اساس روش سطح پاسخ و با توجه به ضرایب تغییرات و خطای محاسبه شده، مدل های (فرمول در متن اصلی مقاله) به ترتیب برای مرگ و میر حشرات کامل آفت در برابر اسانس های به لیمو و اسطوخودوس برآورد شدند در این مدلها B,A به ترتیب معادل زمان و غلظت اسانس می باشند. شرایط بهینه جهت حصول بیشینه مرگ و میر آفت ۹۱/۹۵ درصد، زمان ۷۲ ساعت و غلظت ۵۵/۹۰ میکرولیتر بر لیتر از اسانس گیاه به لیمو ارزیابی شد. همچنین بر اساس روش سطح پاسخ، غلظت ۱۴/۳۰ میکرولیتر بر لیتر از اسانس اسطوخودوس و زمان ۷۲ ساعت برای مرگ و میر ۹۸/۵۶ درصدی آفت کافی خواهد بود.

کلیدواژه ها:

اسانس های گیاهی ، روش سطح پاسخ ، سمیت تدخینی