تحلیل تغییرات فصلی وضعیت امنیت غذایی خانوارهای کشاورزان خرده پای استان مازندران

پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و علی- مقایسه­ای می­باشد که به روش پیمایشی و با هدف سنجش وضعیت امنیت غذایی خانوارها و بررسی تغییرات آن در طول سال زراعی ۹۳-۹۲ در سطح حدود ۲۰۰ هزار خانوار کشاورز خرده­پای[۱] استان مازندران در دو مقطع زمانی[۲] به اجرا درآمده است. با کمک جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه آماری مورد مطالعه ۳۸۴ نفر تعیین شد. برای دسترسی دقیق به خانوارهای مورد مطالعه از روش نمونه­گیری چند مرحله­ای بهره گرفته شد. ابزار جمع­آوری اطلاعات، مقیاس­ استاندارد سنجش ناامنی غذایی خانوار از بعد دسترسی[۳] بود که اعتبار ظاهری و محتوایی آن بعد از چند مرحله بررسی و اصلاحات با کمک پانل متخصصان مربوطه مورد تایید قرار گرفت. مقدار آلفای کرونباخ(۹۳/۰) حاصل از اجرای پیش آزمون بیانگر پایایی بسیار بالای ابزار تحقیق در سطح جامعه مورد مطالعه بود. بررسی وضعیت امنیت غذایی در طی دو مقطع زمانی مورد مطالعه نشان داده است که در مقطع زمانی پس از برداشت[۴] نیمی از خانوارهای مورد مطالعه در طبقه امن غذایی قرار گرفتند و نیمی دیگر درجات متفاوتی از ناامنی غذایی را تجربه کرده­اند و در فاصله زمانی پیش از برداشت[۵] حدود ۳۵ درصد از خانوارها در طبقه امن غذایی قرار گرفتند و بقیه درجات متفاوتی از ناامنی غذایی را تجربه کرده­اند. نتایج نشان داد که بین سطح امنیت غذایی خانوارها در ماههای ابتدایی سال زراعی و سطح آن در ماههای پایانی سال زراعی تفاوت معنی­داری وجود داشته است. به طوری که خانوارهای مورد مطالعه در ماههای ابتدایی سال زراعی در مقایسه با ماه­های پایانی از سطح امنیت غذایی بالاتری برخوردار بودند. به عبارت دیگر، هر چه به پایان سال زراعی نزدیک می­شویم سطح امنیت غذایی خانوارهای کشاورزان خرده­پا کاهش می­یابد. [۱] . منظور کشاورزانی است که در مقطع زمانی مورد مطالعه(سال زراعی ۹۳-۹۲) مساحت اراضی زراعی آنها در مجموع کمتر از ۱۰ هکتار و مساحت اراضی باغی آنها کمتر از ۲ هکتار بوده و معمولا دارای واحدهای دامی کوچک سنتی یا نیمه صنعتی نیز بودند. [۲] . مطالعه حاضر در دو مقطع زمانی یعنی ۲ الی ۳ ماه ابتدایی سال زراعی ۹۳-۹۲ (۲ الی ۳ ماه بعد از برداشت محصول) و ۲ الی ۳ ماه پایانی سال زراعی ۹۳-۹۲(۲ الی ۳ ماه قبل از برداشت محصول) به اجرا درآمده  است. [۳] . HFIAS(Household Food Insecurity Access Scale) [۴] . post- harvest period [۵]. Pre-harvest period

کلیدواژه ها:

امنیت غذایی ، ناامنی غذایی فصلی ، خانوارهای کشاورزان خرده پا ، مازندران ، HFIAS