بررسی و تببین مفهوم طراحی مشارکتی بر اساس تطبیق اندیشه های علامه طباطبایی و هابرماس

طراحان معماری به صورت مجرد نمی توانند تعیین کننده ی کیفیت فضا باشند، چرا که کیفیت نهایی ، محصول تعامل مستقیم بین کالبد و بهره بردار بوده و عدم توجه به این امر در سرنوشت کیفی فضا بسیار زیانبار است . با این وجود طراحی مشارکتی در کشورهای جهان سوم و ضمن آن کشور ایران جایگاهی ندارد و اغلب پروژه هایی که با این هدف برنامه ریزی می گردد در بسیاری از موارد نیمه کاره رها شده و یا در ابتدایی ترین سطح خود باقی می ماند. از این رو پژوهش حاضر درصدد است به مفهومی روشن از طراحی مشارکتی دست یابد و از زوایای مختلف به بررسی آن بپردازد. در این راستا این پژوهش ، پس از بررسی ابعاد معرفت شناختی طراحی مشارکتی در جهت دستیابی به رهیافت مشارکت در طراحی معماری و جلوگیری از پیش آمد هر گونه عوامل بازدارنده از طراحی مشارکتی و بسط اهمیت موضوع ، ضروری می داند از دیدگاه فیلسوفان بزرگ من جمله علامه طباطبایی ، فیلسوف اسلامی و هابرماس از فیسلوف و نظریه پردازان معاصر، موضوع مورد نظر را تبیین نماید. نتایج تحقیق نشان می دهد هر دو فیلسوف بر مشارکت مردمی تاکید دارند و مخالفت خود را با مشارکت لیبرالیسمی اعلام می دارند. علامه طباطبایی بر مشارکت اسلامی و هابرماس مشارکت رایزنانه را بهترین نوع مشارکت و دموکراسی می داند. از منظر فلسفی ، مبانی نظری مردم سالاری و دموکراسی ، مانند اینکه حکومت از آن مردم است و مردم حق مشارکت در تصمیم گیری های اجتماعی و رای برابر و حق نظارت دارند، در اندیشه سیاسی علامه طباطبایی به صراحت بیان شده است . از نظر علامه طباطبایی ، تحلیل فلسفی یاد شده ، از سوی قرآن و اسلام نیز تایید شده است و تنها یک تحلیل عقلی و فلسفی صرف نیست ؛ بلکه صریح قرآن کریم و مستنبط از آن می باشد. نظریات هابرماس نیز در باب دموکراسی متاثر از اندیشه های وسیع تر وی در باب مباحث فلسفی و معرفتی است . یعنی تفاهم مبتنی بر عقلانیت فرهنگی و اجماع در شرایط ایده آل کنش های گفتاری، بنیاد نظریه دموکراسی وی را تشکیل می دهد. به گونه ای که غایت و ماهیت آن ، ایده رهایی بخشی است .

کلیدواژه ها:

طراحی مشارکتی ، معرفت شناسی ، علامه طباطبایی ، هابرماس .