درآمدی بر جایگاه مفهوم جهاد در سپهر اندیشه و گفتمان سیاسی امام خمینی(ره)

بیشک هر مفهوم، نماد و نشانه ای در ساحت و دامان یک دستگاه نظری/گفتمانی و یا در پرتو رهیافتها و نگرشهای کلان میتواند از حیث محتوایی دچار فربهگی یا میرایی و نیز از منظری کارکردی در قامت عاملی پیش-روانه و یا پسروانه نمود یابد. شاید اینگونه است که در عصر حاضر مفهوم والایی چون جهاد، که در پرتو تعالیم قرآنی مایه و پایه کسب فضیلت دانسته میشود؛ در کف جریانهای ارتجاعی و تکفیری در شکلی بیگانه با ارزشهای تعالی بخشش و یکسره تهی از محتوای اصیلش جلوه مینماید.امام خمینی(ره) از معدود شخصیتهای معاصر است که مجال نظریهپردازی سیاسی و نظام/نهادسازی را توامان یافت. این امر را میتوان پیامد نظامی گفتمانی- با ظرایف و دقائق خاص- ایشان دانست. نیز؛ این نظام گفتمانی به گونه ای سامان یافت که در قامت گفتمانی نظام پرداز؛ واجد جهتگیری کلی، دقایق و جغرافیای گفتمانی، حاملان و عاملان خاص، سویه پادگفتمانی و خاستگاه و گرانیگاه مشخصی بود.در این نوشتار پس از بیان مبانی نظری، با تکیه بر بیانات و مکتوبات خصوصا دوران متاخر حیات ایشان، پیرامون نسبت و جایگاه مفهوم جهاد با اندیشه و گفتمان سیاسی امام خمینی(ره) این نتیجه حاصل میشود که؛ این گفتمان با توجه به کارکرد هم ایدئولوژیک و هم فرهنگی خودهب برساختن جهادگر در قامت عامل و سوژه کمک کرده و نیز استعداد این گفتمان در بازتعریف و بازتولید ارزشها و شاخصه های حاکم بر جنگهای صدر اسلام، موجب شکل گیری رهیافتی مستقل و کارآمد در عصر مدرن - از حیث هویت و نه روش- تحت عنوان دفاع مقدس شدهاست.

کلیدواژه ها:

اسلام ، اندیشه سیاسی ، گفتمان ، جهاد ، امام خمینی(ره).