مبانی واکسیناسیون اجباری و ضمانت اجراهای آن در ایران و غرب (با تاکید بر کووید-۱۹)

واکسیناسیون نقش مهمی در مبارزه با بیماری ها بویژه در همه گیری ها ایفا می کند. با گسترش بیماری های همه گیری چون کرونا بحث در مورد واکسیناسیون اجباری عمدتا حول این موضوع شکل می گیرد که آیا ایجاد خیر و نفع عمومی بر آزادی افراد ارجحیت دارد یا خیر؟ و در صورت پذیرش اجبار چگونه و با چه سازوکارهایی می توان آن را تضمین نمود؟ نتایج این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی-تطبیقی صورت گرفته است نشان می دهد که مخالفان واکسیناسیون اجباری با استناد به ممنوعیت نقض حق حیات بواسطه عوارض واکسن و نقض حق بر حریم خصوصی و نیز با تاکید بر آزادی انتخاب آگاهانه افراد، وظیفه دولت­ها را صرفا بکارگیری تلاش در جهت در اختیار قرار دادن امکاناتی که حیات افراد را حفظ می­کند می دانند و نه اینکه آنان را وادار به تبعیت از این تلاش­ها نمایند. اما مدافعان واکسیناسیون اجباری، ضمن دفاع از مفهوم سلامت عمومی به عنوان یک کالای عمومی و تقدم آن بر حفظ حقوق فردی افراد بر ماهیت جمع گرایانه حق بر سلامت تاکید می ورزند و ضمانت اجراهای کیفری و اداری متنوعی را در جهت الزام به واکسیناسیون مطرح می نمایند. بسیاری از کشورهای غربی با تنوع بخشیدن به انواع ضمانت های اداری و مالی در چارچوب این الزام سیاستگذاری نموده اند. در ایران اما نقصان نظام حقوقی در پیش بینی ضمانت های اداری کافی به ویژه در بحث محرومیت از حقوق اجتماعی و دستیابی به خدمات عمومی و نیز سازوکارهای تشویقی می تواند مانعی در مسیر تضمین این نفع عمومی باشد.

کلیدواژه ها:

واکسیناسیون اجباری ، بیماری های واگیردار ، کرونا ، سلامت عمومی ، ضمانت اجرا