تحلیل رابطه سلامت اجتماعی بر رفتار شهروندی سازمانی (مورد مطالعه: معلمان مقطع ابتدایی شهر بیرجند)

بسترسازی سلامت اجتماعی در سازمان، انرژی مضاعفی را  فراتر از انجام وظایف شغلی از طریق فعالیت های داوطلبانه به وجود می آورد که باعث شکل گیری رفتار شهروندی سازمانی می شود. هدف این نوشتار شناخت رابطه سلامت اجتماعی با مولفه های رفتار شهروندی سازمانی معلمان مقطع ابتدایی در شهر بیرجند است. مبانی نظری با تاکید بر نظریه کییز (سلامت اجتماعی) و نظریه  باتمن و ارگان (رفتار شهروندی سازمانی) شکل گرفته است. روش شناسی این تحقیق پیمایشی و از نوع همبستگی توصیفی بوده است، جامعه مورد مطالعه معلمان شهر بیرجند در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ برابر با ۱۱۵۰ نفر بوده که با استفاده از تعیین حجم نمونه کوکران برابر ۲۸۵ نفر به صورت نمونه گیری خوشه ای و تصادفی اطلاعات پاسخگویان بر اساس پرسشنامه مصاحبه ای استانداردشده اطلاعات جمع آوری شده است. میزان آلفای کرونباخ گویه های سلامت اجتماعی برابر با (۴/۷۵) و گویه های رفتار شهروندی سازمانی برابر (۶/۷۸) به دست آمده است. از نرم افزارهای AMOS, PLS و SPSS برای تجزیه وتحلیل یافته ها استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که در بین مولفه های متغیر مستقل (سلامت اجتماعی) انسجام اجتماعی پذیرش اجتماعی، سهم داشت اجتماعی همچنین در بین مولفه های متغیر وابسته (رفتار شهروندی سازمانی) احترام و تکریم، نوع دوستی و جوانمردی به ترتیب بالاترین میانگین را داشته اند. بیشترین افراد حاضر در این پژوهش یعنی ۱۵۵ نفر (۴/۵۴%) را زنان بوده اند. نتایج بیانگر این است که در سطح ۰۵/۰ سلامت اجتماعی بیشترین تاثیر را بر مولفه های رفتار جوانمردی (۷۴/۰) دارد، همچنین کمترین شدت تاثیر بین میزان سلامت اجتماعی بر رفتار مشارکتی (۴۷/۰) مشاهده شده است. آزمون فرضیه ها نشان می­ دهد سلامت اجتماعی بر مولفه های رفتار شهروند سازمانی یعنی بر: جوانمردی (۷۴/۰) وظیفه شناسی (۷۰/۰) احترام تکریم (۶۶/۰) نوع دوستی (۶۰/۰) و مشارکت (۴۷/۰)، تاثیر معنادار و مستقیم داشته است، همچنین تمام شاخص ­های مدل اندازه­ گیری و مسیر­های متناظر فرضیه ها نیز مورد تائید قرار می گیرد. چکیده بلند:مقدمهگسترش حوزه سلامت اجتماعی نیازمند رویکردی همه جانبه است که بخشی از سلامت فردی را تشکیل می دهد و می تواند بر عملکرد رفتاری و فعالیت های فرد اثر گذارد. برای داشتن زندگی بهتر، یکی از مهم ترین مراحل بهره مندی از شاخص های سلامت اجتماعی است که متاسفانه توجه کافی به آن نمی شود.یکی از محیط های اجتماعی که فرد بخش اعظمی از وقت و انرژی خود را صرف آن می کند محیط کار است و در صورت وجود و تقویت شاخص های سلامت اجتماعی انرژی مضاعفی در فرد ایجاد می شود تا او در نگرش نسبت به شغل و انجام وظایف شغلی به انجام فعالیت های داوطلبانه و خودجوش فراتر از نقشش بپردازد، و باعث پیشرفت فردی و توسعه اهداف سازمانی گردد. بسترسازی سلامت اجتماعی در سازمان، انرژی مضاعفی را فراتر از انجام وظایف شغلی ازطریق فعالیت های داوطلبانه به وجود می آورد، که باعث شکل گیری رفتار شهروندی سازمانی می شوددر این پژوهش سعی بر این است که رفتار شهروندی سازمانی معلمان در محیط کار به عنوان متغیری در نظر گرفته شود که متاثر از سلامت اجتماعی و شاخص های آن قرار گیرد، همچنین این تدبیر رفاهی و خدماتی در حال حاضر در محیط سازمانی کارمندان جامعه ما می تواند باعث تقویت ابعاد رفتارهای شهروندی سازمانی گردد؛ و با تقویت، دریافت و بسترسازی این متغیر در سطح سازمان می توان رضایت درونی و بیرونی از عملکرد نتایج شغلی را در سطح سازمان ارتقاء داد روش تحقیقروش شناسی این تحقیق پیمایشی و از نوع همبستگی توصیفی بوده است، جامعه مورد مطالعه معلمان شهر بیرجند در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ برابر با ۱۱۵۰ نفر بوده که با استفاده از تعیین حجم نمونه کوکران برابر ۲۸۵ نفر به صورت نمونه گیری خوشه ای و تصادفی اطلاعات پاسخگویان براساس پرسشنامه مصاحبه ای استاندارد شده اطلاعات جمع آوری شده است. میزان آلفای کرونباخ گویه های سلامت اجتماعی برابر با (۴/۷۵) وگویه های رفتار شهروندی سازمانی برابر (۶/۷۸) به دست آمده است. از نرم افزارهای AMOS, PLS و SPSS برای تجزیه و تحلیل یافته ها استفاده شده است. یافته های تحقیقنتایج نشان می دهد که در بین مولفه های متغیر مستقل (سلامت اجتماعی) انسجام اجتماعی پذیرش اجتماعی، سهم داشت اجتماعی همچنین در بین مولفه های متغیر وابسته (رفتار شهروندی سازمانی) احترام و تکریم، نوع دوستی و جوانمردی به ترتیب بالاترین میانگین را داشته اند. بیشترین افراد حاضر در این پژوهش یعنی ۱۵۵ نفر (۴/۵۴ %) را زنان بوده اند. نتایج بیانگر این است که در سطح ۰۵/۰ سلامت اجتماعی بیشترین تاثیر را بر مولفه ­های رفتار جوانمردی (۷۴/۰) دارد، همچنین کمترین شدت تاثیر بین میزان سلامت اجتماعی بر رفتار مشارکتی (۴۷/۰) مشاهده شده است. آزمون فرضیه ها نشان می­ دهد سلامت اجتماعی بر مولفه ­های رفتار شهروند سازمانی یعنی بر: جوانمردی (۷۴/۰) وظیفه شناسی (۷۰/۰) احترام تکریم (۶۶/۰) نوع دوستی (۶۰/۰)، و مشارکت (۴۷/۰)، تاثیر معنادار و مستقیم داشته است، همچنین تمام شاخص ­های مدل اندازه ­گیری و مسیر­های متناظر فرضیه ها نیز مورد تائید قرار می گیرد. نتیجه گیریبرای تقویت رفتار شهروندی سازمانی جامعه مورد مطالعه در گام اول باید معلمان احساس کنند که بخشی از اجتماعشان (سازمان) هستند و به آن تعلق دارند و از طریق سازمان حمایت می شوند و سهمی در پیشرفت آن دارند؛ (انطباق اجتماعی). درگام دوم این افراد با توجه به موقعیت سازمان خود آن را درک و فهم می کنند و با نگاهی مثبت و اعتماد به خوب بودن ذاتی دیگران در کنار سایر همکاران احساس راحتی می کنند (پذیرش و پیوستگی). در گام بعدی معلمان احساس کنند که عضو حیاتی از سازمانشان هستند، به واسطه همین امر فعالیت های روزانه خود را با سازمان با ارزش می شمارند؛ به عبارت دیگر این افراد به صورت خودکارآمد رفتارهای معینی را انجام می دهند و مقاصد خاصی را به اتمام می رسانند و تعهدات مشخصی را در ارتباط با سازمان شان می پذیرند (سهم داشت). در گام نهایی معلمان زمانی رفتار شهروندی را در سازمان تقویت می کنند که در مورد آینده خود و سازمانشان امیدوار باشند و معتقد به این باشندکه وضعیت خود و مدرسه شان از این که هست بهتر شود (شکوفایی اجتماعی).

کلیدواژه ها:

بیرجند ، رفتار شهروندی سازمانی ، سلامت اجتماعی ، معلمان