بررسی و تحلیل دیدگاه های مختلف درمورد هنر اسلامی

انسان بر اساس خیال و اندیشه هایش که ذهنی هستند، عینیات را خلق میکند، خلق آثار هنری نیز بر اساس ذهنیات و در طی مراحلی صورت می گیرد که شامل؛ ادراک، ذخیره سازی، پردازش بر مبنای تعقل و بروز به شکل تصویر و تصنیف میباشد. طبیعت و هماهنگیهای آن در شکل گیری اندیشه های انسان (ذهنیات) و به تبع آن در شکل گیری آثار او بسیار تاثیرگذار است. در این پژوهش به روش تجزیه و تحلیل مفاهیم و با استدلال منطقی دیدگاه های مختلف در خصوص هنر اسلامی مورد بررسی قرار میگیرد. در خصوص دیدگاه های مختلف در هنر اسلامی می توان به نظریات مشائیون، اشراقیون و حکمت متعالیه اشاره کرد؛ طبق نظریه مشائیون ادراکات محفوظ در قوه خیال، توسط قوه متصرفه مورد دخل و تصرف واقع میشوند و پس از ترکیب، صور جدیدی تشکیل میشوند، سپس هنرمند این صور جدید را به تصویر یا تصنیف درمی آورد و اینگونه هنر بوجود می آید. در مبنای عرفانی، حسن در قوس نزول است و عشق در قوس صعود، تجلی جمال خدا در موجودات ظاهر میشود (قوس نزول) و کسی که این حسن را دریابد عاشق میشود و ممکناست این بصیرت عاشقانه را به صورت آثار هنری و با فعل تشبیه بیان نماید (قوس صعود)، که این بیان هنر است. به عبارتی دیگر هنر ظهور غیب است به اندازه معین، همه انسانها به جهان غیب اتصال دارند وقتی دریچه بازشد اسرار از غیب به عقل بعد به روح سپس به نفس و به جسم و از جسم به اندام انتقال مییابد و اثر هنری به این ترتیب بوجود می آید. از منظر ملاصدرا در حکمت متعالیه نیز، حقیقت هنر به تصویر درآوردن نگاه های زیبایی شناسانه است که از طریق تمثیل و استحسان بروز پیدا میکند و منشا این نگاه مخلوقات الهی هستند. آنچه حائز اهمیت است اینکه؛ مبنای همه این نظریات شکلگیری هنر با منشا زیبایی هایی است که از محضر خالق هستی در مخلوقات تجلی می یابدو هنرمند با دخل و تصرف در ادراکات، بیان تشبیهی و با تمثیل و استحسان البته با تزکیه و تهذیب نفس اثر هنری را بوجود می آورد.

کلیدواژه ها:

هنر اسلامی ، مشائیون ، اشراقیون ، حکمت متعالیه