بررسی صفات تعیین کننده عملکرد ذرت دانه ای (Zea mays L.) در دو شرایط آبیاری معمول و تنش کم آبی

به منظور مطالعه اثر تنش کم آبی برخصوصیات زراعی، عملکرد و اجزای عملکرد ۳۴ رقم ذرت هیبرید و همچنین بررسی مهمترین صفات تاثیر گذار بر عملکرد آنها، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت شرایط تنش کم آبی (۸۰ درصد تخلیه مجاز رطوبتی از خاک) و آبیاری معمول (۵۰ درصد تخلیه مجاز رطوبتی از خاک) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی نشان داد که تحت هر دو شرایط آبیاری معمول و تنش کم آبی بین هیبریدها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف بسیار معنی داری وجود دارد. در شرایط آبیاری معمول، هیبرید تجاری سینگل کراس ۵۰۰ و در شرایط تنش کم آبی، هیبرید شماره ۱۱ از بیشترین مقدار عملکرد دانه (به ترتیب ۷۹/۱۳ و ۶۹/۵ تن در هکتار) برخوردار بودند. این آزمایش نشان داد که تحت شرایط آبیاری معمول و تنش کم آبی به ترتیب صفات قطر بلال و تعداد دانه در ردیف بلال دارای بالاترین همبستگی ژنتیکی مثبت با عملکرد دانه بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که تحت شرایط بدون تنش، هیبریدهای با میانگین تعداد بلال کمتر در بوته که دارای بلال قطورتر، سنگین تر و با تعداد دانه در ردیف بیشتر بوده و درعین حال از درصد چوب کمتری برخوردار هستند، دارای عملکرد دانه بیشتری خواهند بود. بطور کلی با توجه به نتایج بدست آمده از تجزیه مسیر، بررسی و مقایسه صفات تاثیرگذار بر عملکرد دانه در دو محیط می توان نتیجه گرفت که صفات تعداد بلال در بوته، وزن ۱۰ بلال و درصد دانه در اثر تنش کم آبی به سرعت تحت تاثیر قرار گرفته و تعیین کننده محدودیت های گیاه در تولید دانه می باشند. با اصلاح این صفات می توان موانع موجود بر سر راه عملکرد را از میان برداشته و به هدف نهایی یعنی افزایش عملکرد در شرایط کم آبی دست یافت.

کلیدواژه ها:

تجزیه مسیر ، ذرت دانه ای ، رگرسیون گام به گام ، همبستگی ساده