پایش و بررسی تغییرات کمی و کیفی پوشش گیاهی در ایستگاه پخش سیلاب بیرجند

این مطالعه با هدف بررسی تغییرات دوره ای پوشش گیاهی اعم از درختان کشت شده مثمر و غیر مثمر و گونه های مرتعی موجود در عرصه آبخوان انجام گرفته است. این ارزیابی دوره ای در جهت شناسایی و ثبت تغییرات پدید آمده بر روی پوشش گیاهی تحت تاثیر گسترش سیلاب در جنبه های کمی و کیفی و بر روی گیاهان مرتعی و درختی مثمر و غیر مثمرمی باشد . مقایسه این تغییرات با توجه اقدامات گسترش سیلاب بر آبخوان بررسی کارایی این سیستم در مناطق مختلف برای پیش بینی های آینده و جلوگیری از اشتباهات احتمالی صورت گرفته ،که ضرورتی انکار ناپذیر می باشد و از جمله اهداف طرح پایش آبخوان در جنبه های مختلف آن است. اقدامات اجرا یی در قسمت گونه های درختی کشت شده، شامل عملیات شماره گذاری و تعیین محل و نوع گونه ها می باشد. که با روش سیستماتیک تصادفی انتخاب گردید و با استفاده از فرمهای ارایه شده در دستورالعمل پارامترهای مورد نظر از جمله ارتفاع، قطر یقه، تاج پوشش، سن درخت، درصد زنده مانی، قطر برابر سینه، میزان سرسبزی یا پژمردگی با ذکر علت و مرحله فیزیولوژیکی با توجه به میزان و تعداد دفعات سیل گرفتگی یادداشت برداری گردید . در قسمت گونه های مرتعی نیز با انتخاب کوآدرات مستطیلی به ابعاد ‮‭20‬*‮‭10‬ متر که به روش سیستماتیک تصادفی که بر روی قطر، چهار پلات با فاصله 5 متر از گوشه هاو یک پلات در مرکز به ابعاد 1*1 متر مشخص گردید. نسبت به ارزیابی و پایش پارامترهای تنوع، تراکم تاج پوشش، وضعیت و تولید و برخی دیگر از پارامترهای مورد اشاره در روش تحقیق با مد نظر قرار دادن امکان سیل گیری بیشتر و امکان سیل گیری کمتر پلاتها در زمان نمونه برداری اقدام لازم به عمل آمد . و داده های حاصله با اطلاعات حاصل از برداشت درعرصه با امکان سیل گیری کمتر مورد مقایسه قرار گرفتند. مقایسه وضعیت مرتع، درصد تاج پوشش،تراکم و تولید علوفه در منطقه با امکان سیل گیری بیشتر ومنطقه با امکان سیل گیری کمتر وهمچنین بررسی روند تغییرات گونه ها (افزایش یا کاهش، حذف یا پیدایش) انجام شده در طی سالهای مورد مطالعه در عرصه آبخوان واکنش گونه ها را نسبت به اثرات پخش سیلاب روشن می نماید. در نهایت در پایان دوره های آمار برداری با استفاده از روشهای آماری معتبر از جمله روش ‭L.S.D ‬و یا تجزیه واریانس میانگین داده های حاصل مورد مقایسه آماری قرار گرفته و معنی دار بودن تاثیرگذاری گسترش سیلاب در عرصه انتخابی برروی جنبه های انتخاب شده از پوشش گیاهی مورد سنجش قرار گرفتند. با توجه به اینکه طی سالهای اجرای طرح در آبخوان بیرجند، هیچ سیلی بوقوع نپیوسته است، در رابطه با پوشش درختی نتایج نشان می دهد که بیشترین زنده مانی مربوط به گونه های درختی پسته ، بادامشک، هنده بید، بنه، عناب عرصه و کمترین زنده مانی مربوط به گونه توت و عناب پشته بوده است. بیشترین تغییرات قطر یقه در این سه سال مربوط به گونه های کاج، بادام عرصه، عناب عرصه و بادام پشته بوده و کمترین آن مربوط به گونه بنه می باشد.گونه های هنده بید، عناب عرصه و پسته دارای بهترین و گونه های توت، بادام روی پشته و سنجدکمترین وضعیت شادابی می باشند.نتایج در بخش مرتعی حاکی از آن بوده که در دو عرصه با امکان سیل گیری بیشتر و با امکان سیل گیری کمتر در رابطه با سطح تاج پوشش اختلاف معنی دار در سطح ‮‭95‬درصد وجود داشته است ولی در رابطه با تراکم، تولید، لاشبرگ، خاک و سنگ و سنگریزه اختلاف معنی داری مشاهده نشده است. کلید واژه: پایش، بیولوژیک، سیلاب، آبخوان، پوشش مرتعی، پوشش درختی.