استخراج و تجزیه کمی و کیفی اسانس گونه های مختلف آویشن در برخی از استان های کشور

به منظور بررسی فیتوشیمیایی اسانس گونه های مختلف آویشن کاشته شده و رشدیافته در رویش گاه های آویشن ایران در قالب دو آزمایش مختلف انجام پذیرفت. در آزمایش اول ‮‭75‬ اکسشن از گونه های مختلف آویشن در مزرعه تحقیقاتی استان های مجری طرح شامل آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، خراسان رضوی، زنجان، سمنان، فارس، قم، کلستان، مرکزی، همند و آب سرد، همدان، یزد و باغ گیاه شناسی در کشور کاشته شدند. در آزمایش دوم سایت های رویش گاه های آویشن در 6 استان شامل استان های آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، کردستان، لرستان، فارس و مازتدران شناسایی شد و جمع آوری گونه های آویشن از این سایت ها انجام گرفت. گیاهان جمع آوری شده در مرحله ‮‭50‬ درصد گل دهی پس از حمل به آزمایشگاه در سایه خشک شده و آسیاب شدند، استخراج اسانس از تمامی اکسشن ها به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه طرح کلونجر (فارماکوپه بریتانیا) برای مدت سه ساعت انجام گرفت. اسانس های به دست آمده با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی ‭GC ‬و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنجی جرمی ‭GC/MS ‬آنالیز و ترکیب های شیمیایی آن ها شناسایی شدند. نتایج حاصل از این مطالعه که در استان های مختلف اجرا گردید نشان داد که بالاترین بازده اسانس سرشاخه گل دار اکسشن های مورد مطالعه در نمونه های کشت شده در استان گلستان بر حسب وزن خشک متعلق به گونه ‭T. fedtschenkoi ‬با منشا آذربایجان غربی به میزان ‮‭4/52‬ درصد، بالاترین بازده اسانس سرشاخه گل دار اکسشن های مورد مطالعه در نمونه های رویش گاهی در استان فارس بر حسب وزن خشک متعلق به گونه ‭T. daenensis ‬با منشا مشکان- نیریز به میزان ‮‭6/67‬ درصد بود. بیش ترین ترکیب تیمول مربوط به گونه غیربومی ‭T.vulgaris ‬با ‮‭94/09‬ درصد که در استان اصفهان کاشته شده بود، ترکیب کارواکرول مربوط به گونه ‭T. transcaspicus ‬با منشا استان خراسان با ‮‭83/49‬ درصد که در استان آذربایجان شرقی کشت شده بود، ژرانیول با ‮‭77‬ درصد مربوط به گونه ‭T. kotschyanus ‬با منشا استان کردستان که در استان یزد کشت شده بود. در گونه های رویش گاه، بیش ترین ترکیب تیمول مربوط به گونه ‭T. transcaspicus ‬از رویش گاه هزار مسجد (لاین)1 استان خراسان رضوی با ‮‭82/4‬ درصد، بیش ترین ترکیب کارواکرول مربوط به گونه ‭T. pubescens ‬از رویش گاه رینه استان مازندران با ‮‭85/36‬ و ژرانیول با ‮‭61/64‬ درصد مربوط به گونه ‭T. fedtschenkoi ‬از رویش گاه کبود چشمه از استان مازندران بودند. کلمات کلیدی: استخراج با آب، اسانس، آویشن، کموتایپ.