جمع آوری، شناسایی، ارزیابی مقدماتی و حفاظت بذور گیاهان دارویی به منظور تقویت بانک ژن (فاز دوم)-ایلام

فاز دوم طرح جمع آوری بذر گیاهان دارویی به منظور تکمیل و تقویت بانک ژن گیاهی در استان ایلام از اواخر سال ‮‭1387‬ تا ‮‭1391‬ به مدت پنج سال درمناطق و رویشگاههای مختلف استان اجرا گردید. برای جمع آوری بذر گیاهان دارویی، ابتدا استان بر اساس شرایط اقلیمی و آب و هوایی به چند منطقه جغرافیایی تقسیم و هر سال در یکی از این مناطق، کار جمع آوری بذر صورت گرفت. بر اساس فرم اطلاعات جمع آوری نمونه ، برخی اطلاعات لازم از قبیل نام علمی گونه، محل جمع آوری، تاریخ جمع آوری، ویژگیهای رویشگاهی از قبیل شیب، جهت جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، اقلیم، ویژگیهای خاک و ... ثبت گردید. در این پروژه طی 5 سال، ‮‭361‬ نمونه بذر جمع آوری شد که شامل ‮‭49‬ خانواده ، ‮‭117‬ جنس و ‮‭155‬ گونه گیاهی دارویی می باشند. در بین خانواده های گیاهی جمع آوری شده سه خانواده ‭:Lamiaceae (‬نعناییان) ،‭Asteraceae (‬کاسنی ، مرکبیان ) و ‭Malvaceae (‬پنیرک ، ختمی) به ترتیب با ‮‭77‬ ، ‮‭26‬ و ‮‭14‬ نمونه رتبه اول تا سوم را با ‮‭3.21‬ ، ‮‭2.7‬ و 4 درصد نمونه ها نمونه های جمع آوری و در مجموع ‮‭5.32‬ درصد کل نمونه ها جمع آوری شده را به خود اختصاص دادند در بین جنس های گیاهی جمع آوری شده سه جنس‭: Marrubium ‬،(فراسیون)، ‭Scrophularia (‬گل میمونی)و ‭Verbascum (‬گل ماهور) هر کدام با ‮‭14‬ نمونه و 4 درصد تعداد نمونه ها نمونه های جمع آوری شده و در مجموع ‮‭12‬درصد کل نمونه ها را به خود اختصاص دادند. اسامی فارسی جنس ها ذکر شوند. گونه های ‭Vitex Pseudo-negundo (‬پنج انگشتی) ، ‭Teucrium polium (‬مریم نخودی) و ‭Scrophularia striata (‬گل میمونی سازویی) به ترتیب با ‮‭12‬ ، ‮‭11‬ و ‮‭11‬ نمونه بیشترین تعداد نمونه را نسبت به سایر گونه های جمع آوری شده به خود اختصاص دادند. اسامی فارسی گونه ها ذکر شوند سه خانواده ‭: Lamiaceae(‬نعناییان) ،‭AsteraceaeAsteraceae (‬کاسنی ، مرکبیان )و ‭Apiaceae (‬چتریان ، جعفری) به ترتیب با ‮‭14‬ ، ‮‭13‬ و ‮‭13‬ جنس و ‮‭16 24‬، و ‮‭13‬ گونه گیاهی بیشترین تعداد جنس و گونه را نسبت به سایر خانواده های گیاهی جمع آوری شده به خود اختصاص دادند. جنس های ‭Stachys (‬سنبله ای) و ‭Verbascum (‬گل ماهور) به ترتیب با 5 و 4 گونه گیاهی و جنس های ‭Euphorbia (‬فرفیون) ، ‭Salvia (‬مریم گلی) ، ‭Saturigia (‬مرزه)، ‭Allium (‬پیاز) ، ‭Alcea (‬ختمی) ، ‭Plantago (‬بارهنگ) و ‭Schrophularia (‬گل میمونی) هرکدام با 3 گونه گیاهی بیشترین تعداد گونه گیاهی را نسبت به سایر جنس های گیاهی جمع آوری شده به خود اختصاص دادند. بیشترین نمونه های جمع آوری شده در ارتفاعات بیشتر از ‮‭1200‬ متر از سطح دریا (%‮‭38‬) در اقالیم خشک و نیمه خشک (%‮‭58‬) و در بافت لومی شنی (%‮‭27‬) و کمترین نمونه های جمع آوری شده در ارتفاعات بین ‮‭800-1000‬ متر از سطح دریا (%‮‭11‬)،دراقالیم معتدل و کوهستانی (%‮‭26‬) و در بافت لومی، رسی شنی (%8) می باشند. از نظرسایر مشخصات خاک ،بیشتر از %‮‭85‬ گونه ها در مناطقی با عمق خاک کمتر از عمق شخم ، دارای قلوه سنگ زیاد ، فاقد شوری و دارای کربنات کلسیم و واکنش جوش زننده ،‭PH ‬بین ‮‭6/8‬ تا ‮‭7/5‬ و با زهکشی کامل استقرار دارند. واژهای کلیدی : استان ایلام ، گیاهان دارویی ، ذخایر ژنتیکی ، جمع آوری بذر، بانک ژن