صیانت از میراث فرهنگی غیر مادی مردمان بومی: در جستوجوی مناسب ترین راهکار حقوقی

مردمان بومی مردمانی هستند که از ادوار گذشته و به ویژه پیش از استعمار دارای تاریخ، پیوندها و سنت های مشترک با یکدیگر بوده اند که سبب جدایی آنها از جامعه اصلی و مرکزی و برخورداری از نظام ها و الگوهای ارزشی و فرهنگی خاص خود شده است. این مردم، که در چارچوب ها و نظامات قدرت مرکزی زندگی می کنند، با سرزمین و محل اقامت خود رابطه ای عاطفی و معنوی دارند و نیز حفظ و صیانت از فرهنگ و میراث غیرمادی خود را که عمدتا جنبه شفاهی و کلامی دارد، عامل بقا و استمرار هویتشان در گذر زمان و پرهیز از ادغام در دیگر جوامع غالب و مسلط در دنیای اطراف می دانند. برای حمایت حقوقی از این میراث راهکارهای گوناگونی پیشنهاد شده است که اهم آنها را می توان در دو راهکار دسته بندی کرد. راهکار اول شامل نظام های حقوق خصوصی و حقوق مالکیت فکری است که با تکیه بر جلوه های گوناگون این حقوق مانند کپی رایت، حق اختراع، حقوق علایم تجاری، حقوق قراردادها، و مسیولیت مدنی و با تلقی این میراث به منزله اموالی دارای ارزش اقتصادی و قابل دادوستد راه حل هایی برای حمایت از آن ارایه می کنند. راهکار دوم نیز نظام حقوق بشر است که بر اساس الگوبرداری از چارچوب حق های فرهنگی و آموزه های حقوق بشری در پی یافتن سازوکارهایی برای حمایت از حق مردمان بومی بر میراث فرهنگی غیرمادی و ادبیات و فرهنگ عامه آنها به مثابه یک حق بشری است و در اسناد بین المللی و عملکرد محاکم بازتابی مناسب یافته است، تا جایی که برخی حق این مردمان بر حفظ میراث غیرمادی، به منزله بخشی از هویتشان را در زمره حقوق بشر عرفی می دانند.

کلیدواژه ها:

حقوق بشر ، حقوق خصوصی ، حقوق مالکیت فکری ، حقوق فرهنگی مردم بومی ، میراث فرهنگیغ ر مادا