تغییرات اکولوژی- شیمیایی و سنتر متابولیت های ثانویه آبزیان

اکوسیستم های دریایی مانند سواحل صخره ای، جنگل های کلپ و صخره های مرجانی از نظر فراوانی و تنوع موجودات از منابع عظیم ترکیبات طبیعی می باشند. تا کنون 5000 ترکیب جدید که خاص موجودات دریایی است استخراج و شناسایی شده است و سالانه ده ها ترکیب جدید به این ترکیبات افزوده می شود. پاسخ به این سوال که چرا جانداران دریایی، اسفنج ها، مرجان ها و تونیکت ها (آب فشان های دریایی) قادر به سنتز ترکیبات شیمیایی می باشند که می توانند در درمان بیماری ها مورد استفاده قرار گیرند، در خصوصیات اکولوژی شیمیایی اقیانوس ها نهفته است. متابولیت که در موجودات وجود دارد به دو دسته: متابولیت های اولیه و متابولیت های ثانویه تقسیم می گردند. در واقع متابولیت های ثانویه سلاح شیمیایی می باشند که جانداران دریایی برای بقاء از آن استفاده می کنند. مسیر تکاملی و رقابت برای ادامه حیات، عوامل تهدید کننده در رشد، سموم، عوامل عفونت زا و شکارچیان جانداران دریایی را بر آن داشته تا به منظور مقابله با چنین عواملی و ادامه بقاء چنین متابولیت هایی را ترشح نمایند. بررسی های اکولوژی شیمیایی آبزیان نشان داده که متابولیت های ثانویه در سایر متابولیت های حیاتی آن ها اثر نداشته و در واقع هرگونه براساس شرایط محیطی استراتژی خاصی را در تولید متابولیت های ثانویه انتخاب می کند. پژوهش های انجام شده نشان می دهد که در فصل گرم که زمان تخم گذاری و بازگشت شیلاتی آبزیان و لانه گزینی لارو آن ها است، به منظور جلوگیری از قرار گرفتن لاروها روی آبزیان دریایی آن ها متابولیت های ثانویه با خواص سیتوتوکسیک را سنتز می کنند و در فصول سرد بیشتر عوامل میکروبی منجر به سنتز متابولیت های ثانویه با خواص ضد میکروبی می گردد. با توجه به تنوع متابولیت های ثانویه در جانداران دریایی، آن ها را می توان در گروه های ترپنویید، استرویید، مشتقات اسیدهای چرب، پلی کتیتد، آلکالویید، فنل، فلاونویید، پروپانویید، پلی پپتید، کوفاکتورهای آنزیمی و غیره تقسیم کرد. بسیاری از این ترکیبات از پروتوزوآ ها، میکروجلبک ها، ماکروجلبک ها و بی مهرگان دریایی مانند اسفنج ها، مرجان ها، کرم های حلقوی، بندپایان، نرم تنان و خارپوستان در راستای مقابله با عوامل تهدید کننده مانند ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها، انگل ها، جایگزینی لاروها و غیره تولید می شوند. بررسی های انجام شده نشان می دهد که ترکیبات طبیعی استخراج شده از جانداران دریایی دارای اثرات زیستی ضد سرطان، ضد تومور، ضد ویروس، ضد باکتری، ضد قارچ، ضد انگل، ضد التهاب، ضد اسهال، تنظیم کننده فشار خون، آرام بخش، تقویتسیستم ایمنی بدن و غیره می باشند.

کلیدواژه ها:

متابولیت ثانویه ، خواص زیستی ، جانداران دریایی