کاهش رویکرد های جدید جهانی در استفاده از علف کش ها، الگویی برای مصرف بهینه و مخاطرات علف کش ها در ایران

بشر از شروع کشاورزی تا کنون همواره برای کاهش خسارت علف های هرز در تلاش بوده و برای مبارزه با این موجودات دوره های متعددی را پشت سرگذاشته است . اولین دوره شامل دوره مبارزه غیر شیمیایی است که از شروع کشاورزی تا اوایل دهه 1940 ادامه داشته است . دومین دوره مربوط به دوره وابستگی شدید به علف کش ها و به عبارتی دوره شکوفایی مبارزه شیمیایی است که از اوایل دهه 1950 تا اواخر دهه 1980 به طول انجامید . سومین دوره نیز دوره پس از شکوفایی علف کش ها و یا به عبارتی دوره بروز مشکلات ناشی از مصرف علف کش هاست که بشر را وادار به اتخاذ . رویکرد های جدید در استفاده بهینه . از علف کش ها نمود . دوره مبارزهشیمیایی طی چهار دهه روند تکاملی خود را طی نمود و در او اخر دهه 1970 به اوج خود رسید . در این چهار دهه به ترتیب علف کش های هورمونی (بین سال های 1945 تا 1955 )، علف کش های خاک مصرف (بین سال های 1955 تا 1960 )، علف کش های بازدارنده ACCase (بین سا لهای 1960 تا 1970 ) و علف کش های بازدارنده.ALS (بین سا ل های 1970 تا 1980 ) گسترش یافتند . در طول این چهار دهه موفقیت های اولیه منجر به ایجاد بازار فروشی به ارزش تقریبی 3 میلیارد دلار در سال 1970 و رشد سالانه ای معادل 6/3 درصد گردید. امروزه هر چند رشد بازار فروش علف کش ها کاهش یافته است ، ولی آخرین آمار منتشر شده حاکی از آن است که فروش جهانی آفت کش ها در سال 2006 در حدود . 3 میلیارد لیتر یا کیلوگرم و فروش این سموم در ایران در سال 1386 نیز حدود 26 میلیون لیتر یا کیلوگرم بوده است. این در صورتی است که هم در جهان و هم در ایران،علف کش هاحداقل 50 % این مقدار را به خود اختصاص می دهند. مصرف بی رویه علف کش ها ، بروز مشکلات ناشی از کاربرد این سموم در سال های اخیر و از طرفی اجتناب ناپذیر بودن مصرف این سموم ، باعث شده است تا بشر رویکرد جدیدی در استفاده از علف کش ها اتخاذ نماید . در این رویکرد هنوز عل ف کش ها به عنوان یکی از اجزای مهم مدیریت علف های هرز مطرح هستند ، ولی سعی بر آن است که با رو ش های مختلفی مانند کاهشمصرف آنها ، ارزیابی مخاطرات زیست محیطی و انتخاب علف کش های کم خطر ، استفاده از گیاهان زراعی مقاوم به علف کش های کم خطرتر ، استفاده از رو ش های تلفیقی و هم چنین توجه بیشتر به عل فکش های مخلوط، مقدار مصرف و پیامد های سوء زیست محیطی علف کش ها کاهش یابد . آنچه مسلم است برخی از این رویکرد ها در ایران علف کش هاحداقل 50 % این مقدار را به خود اختصاص می دهند. مصرف بی رویه علف کش ها ، بروز مشکلات ناشی از کاربرد این سموم در سال های اخیر و از طرفی اجتناب ناپذیر بودن مصرف این سموم ، باعث شده است تابشر رویکرد جدیدی در استفاده از علف کش ها اتخاذ نماید . در این رویکرد هنوز عل ف کش ها به عنوان یکی از اجزای مهم مدیریت علف های هرز مطرح هستند ، ولی سعی بر آن است که با رو ش های مختلفی مانند کاهش مصرف آنها ، ارزیابی مخاطرات زیست محیطی و انتخاب علف کش های کم خطر ، استفاده از گیاهان زراعی مقاوم به علف کش های کم خطرتر ، استفاده از رو ش های تلفیقی و هم چنین توجه بیشتر به عل فکش های مخلوط، مقدار مصرف و پیامد های سوء زیست محیطی علف کش ها کاهش یابد . آنچه مسلم است برخی از این رویکرد ها در ایران مورد توجه قرار گرفته و برخی دیگر همانند ارزیابی مخاطرات علف کش ها به روش های جدید و استفاده از علف کش های کم خطر، هنوز حتی در مجامع علمی نیز مورد بحث و توجه قرار نگرفت هاند. هدف از این مقاله مطرح کردن رویکرد های جدید و استفاده از آن دسته از راهکارهایی است که م ی تواند ضمن کمک به مدیریت صحیحعلف های هرز، پیامد های زیست محیطی آنها را به حداقل ممکن برساند.

کلیدواژه ها:

کنترل شیمیایی ، ارزیابی مخاطرات علف کش ها ، گیاهان مقاوم به علف کش ، مخلوط علف کش ها و علف کش های کم خطر