مورفودینامیک تپه های ماسه ای و الگوهای باد ( مطالعه موردی : ارگ جدید و جوان جنوب شرق قم)

مطالعه مورفولوژی تپه ها، ابزار ارزشمندی را در بررسی سیستم های بادی و در نتیجه شناسایی قطاع منابع ماسه فراهم می کند. جهت باد عامل اصلی کنترل شکل و کشیدگی تپه است. در بیابانهای در معرض باد از جهت های مختلف و با اندازه های قابل مقایسه، تپه ها با مرفولوژی متفاوت شکل می گیرند. این تپه ها یا عمود یا موازی با جهت باد هستند. هدف این مقاله، تجزیه و تحلیل مرفولوژی تپه های ماسه ای تحت بادهای دوجهته با استفاده از مدلهای مرسوم است. مشاهدات نشان داد که شکل گیری تپه های خطی (سیف)، حاصل کشیدگی یک بازوی بارخان است. به طوریکه، این تپه ها توسط یک رژیم بادی دومدال با یک پیک قوی از برایند بادهای شمال غربی و غرب و یک پیک ضعیفتر از بادهای شرقی با زاویه واگرائی ۱۳۵ درجه ایجاد می شوند. خطوط تاج سینوسی تپه سیف توسط بادهای شرقی و غربی رشد میکنند. مطالعات همچنین نشان داد که روند تکامل تپه ماسه ای منطقه ، تحت باد قوی شمال غرب ابتدا تپه سپر تشکیل و سپس تبدیل به بارخان دو وجهی (ناقص) می شود. در این مرحله، فرسایش باد در پشت تپه سپر، منجر به تشکیل یک تاج عمود بر جهت باد و به همین ترتیب به شکل گیری یک دامنه پرشیب در پائین دست باد میگردد. با توجه به تاثیر بزرگی و تغییر جهت در بادهای غربی و شرقی، بازوی غربی بارخان شروع به گسترش می کند وتبدیل به تپه سیف دندانه ای می شود.

کلیدواژه ها:

ارگ ، پیش بارخانی ، تپه های ماسه ای ، تپه سیف ، تپه سپر