اصل صلاحیت شخصی در قوانین کیفری ایران

یکی از اصول صلاحیت کیفری، که بر مبنای آن محاکم کشورهای مختلف به اعمال صلاحیت نسبت به جرایم ارتکابی اقدام می کنند؛ اصل صلاحیت شخصی است. این اصل دارای دو جنبه متفاوت است که یک جنبه از آن مربوط به جرایم ارتکابی توسط اتباع در خارج از کشور است و جنبه دیگر مربوط به جرایم ارتکابی علیه اتباع در خارج از کشور است. که اولی را اصل صلاحیت شخصی فعال و دومی را اصل صلاحیت شخصی منفعل مینامند. اصل دوم بحث برانگیزترین اصل صلاحیت کیفری فراسرزمینی است فلذا پذیرش این اصل در کشورهای مختلف همواره با انتقاداتی مواجه بوده است. اما گذشت زمان و توجه به نیازهای جامعه بین المللی، کشورهای مخالف اصل صلاحیت شخصی منفعل را به سمت و سویی رهنمون ساخت که حداقل در جرایم مهم، این اصل را پذیرا باشند. چنان که در ایران نیز رویکرد قانونگذار برای سالها جز برخی قوانین و معاهدات پراکنده عدم پذیرش این اصل در قانون مجازات بوده است تا این که نهایتا این اصل در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مورد پذیرش قرار گرفت. در مجموع اصل صلاحیت شخصی اعم از فعال و منفعل، به منظور رفع انتقادات و کاستی های وارد بر این اصول مشروط به شرایطی از جمله: قاعده منع محاکمه مجدد و شرط مجرمیت متقابل هستند.

کلیدواژه ها:

شرط مجرمیت متقابل ، صلاحیت شخصی فعال ، صلاحیت شخصی منفعل ، قاعده منع محاکمه مجدد