طراحی، اجرا و ارزشیابی دوره ترکیبی کوتاه مدتآموزش بالینی جهت توانمندسازی مدرسین بالینی گروهپزشکی

مقدمه : نظربه اهمیت آموزش بالینی در توانمندسازی حرفه ای دانشجویان علوم پزشکی ، اطلاع اساتید بالینی از روش های آموزش بالینی ، بسیار ضروری می باشد. دوره های توانمندسازی موجب آشنایی و فراگیری روش ها و مهارت های تدریس در بالین می شود. جهت توسعه و تعالی اعضای هیات علمی در آموزش بالینی و تطابق با شرایط و نقش های اساتید، توسعه آموزش مجازی در علوم پزشکی و هم راستایی با فناوری روز، مطالعه حاضر با هدف طراحی دوره ترکیبی آموزش بالینی انجام شد.روش اجرا: این مطالعه یک پژوهش مقطعی بود که از نظر هدف جزء پژوهش های توسعه ای و از نظر کاربرد نتایج در ردیف طرح های کاربردی می باشد که در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در جهت توانمندسازی اساتید بالینی انجام شد. طراحی آموزشی دوره بر اساس مدل ADDIE صورت گرفت . در فاز تحلیل ، مطالعه کیفی تحلیل مخاطبین و توصیفی نیازسنجی در سطح دانشگاه های علوم پزشکی کشور، در فاز طراحی مطالعه کیفی فوکوس گروپ جهت انتخاب نظریه یادگیری غالب ، روش های ارزشیابی و تدوین اهداف یادگیری، در فاز توسعه ، تدوین محتوا و طرح دوره و اجرای پایلوت و در فاز اجرا و ارزشیابی مطالعات ماقبل تجربی و توصیفی انجام گردید. در بخش کیفی ، تحلیل نتایج با روش تحلیل تفسیری محتوای کیفی بر اساس رویکرد عرفی یا قراردادی انجام شد. در بخش کمی ، جهت آنالیز داده ها از نرم افزار ۱۶SPSS استفاده گردید و سطح معنی داری ۰۵,۰؛P< در نظر گرفته شد. دقت و صحت داده ها در بخش کیفی بر اساس معیارهای گوبا و لینکلن شامل اعتبار، قابلیت اطمینان ، قابلیت تایید یا تاییدپذیری و انتقال پذیر و در بخش کمی روایی محتوا به صورت کیفی از نظر ۱۰نفر از متخصصان آموزش پزشکی ، جهت روایی صوری نیز از نظرات ۱۰ نفر از گروه هدف استفاده گردید. پایایی پرسشنامه ها نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تایید شد.یافته ها: در فاز تحلیل ، تحلیل مخاطبین نشان داد استادان بالینی ، یادگیرندگانی بزرگسال هستند که ترجیح می دهند در دوره های یادگیری ترکیبی شرکت نمایند که براساس مدل انعطافی طراحی شده و محتواهای الکترونیکی جذاب ، کوتاه و قابل اجرا در ابزارهای مختلف تدوین شده باشد. تحلیل دوره و نیازسنجی از استادان بالینی و استادان آموزش پزشکی نشان داد تمامی سرفصل های نیازسنجی شده ، امتیاز بالاتر ازحد متوسط کسب نمودند. لذا فاز طراحی جهت تمامی سرفصل ها انجام شد. با توجه به نتایج نیازسنجی ، امکان طراحی و ایجاد محتوا در انواع رسانه ها و تصمیم محققین ، در نهایت سرفصل آموزش در بخش های بستری جهت فازهای توسعه ، اجرا و ارزشیابی انتخاب شد. این دوره به صورت رسانه های مختلف طراحی و در سامانه مودل دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بارگذاری شد. جهت اجرای پایلوت ، دانشجویان آموزش پزشکی به عنوان متخصصین یاددهی یادگیری و دستیاران بالینی ، بعد از یک جلسه حضوری، به عنوان نمونه ای از جامعه مخاطبین نهایی در دوره شرکت نمودند، تحلیل پرسشنامه های نظرسنجی موارد نیاز به بهبود را مشخص نمود و اصلاحات لازم انجام شد. جهت اجرا و ارزشیابی ، ابتدا جلسه ای حضوری جهت آشنایی استادان و انجام فاز حضوری دوره با تدریس یکی از محققین جهت استادان گروه داخلی برگزار گردید و استادانی که تمایل به تکمیل دوره توانمندسازی ترکیبی آموزش در بخش های بستری داشتند، در سامانه مودل ثبت نام شدند. در نهایت ۳۳ نفر از استادان فعالیت ها را تکمیل نمودند و ارزشیابی دوره در دوسطح اول چارچوب ارزشیابی کرک پاتریک انجام شد. در سطح واکنش ، استادان به تمامی حیطه های پرسشنامه نظرسنجی امتیاز بالاتر از حدمتوسط دادند. بالاترین امتیاز به موارد تکنیکی دوره و کمترین به ارزشیابی دوره تعلق گرفت . در سطح یادگیری، افزایش نمره های پس آزمون نسبت به پیش آزمون از لحاظ آماری معنادار بود و این نشان از تاثیر مثبت دوره ترکیبی آموزش در بخش های بستری بر میزان آگاهی استادان در این موضوع داشت .بحث و نتیجه گیری : رضایت بالای استادان بالینی از دوره ترکیبی آموزش بالینی ، همچنین تفاوت معنادار آماری در میزان یادگیری آنان ، نشان دهنده اثربخش بودن دوره است . بنابراین نتیجه گرفته می شود که طراحی ترکیبی دوره های توانمندسازی استادان در موضوعات آموزش بالینی مفید و کارگر است . البته باید توجه داشت که طراحی و تدوین هوشمندانه محتوا کلید موفقیت این دوره هاست . رضایت بالای اساتید بالینی از دوره ترکیبی و تفاوت معنادار آماری در میزان یادگیری، موید اثربخش بودن دوره بود. انتظار می رود طراحان آموزشی در برنامه ریزی برای توانمندسازی اساتید پزشکی استراتژیهای شخصی سازی یادگیری، یادگیری بر اساس فناوریهای همراه ، میکرولرنینگ و یادگیری ترکیبی را لحاظ نمایند.