دوگانگی جغرافیایی و مفاهیم بنیادی مدل جغرافیای یکپارچه

مضمون اصلی علم جغرافیا مطالعه زمین به عنوان جایگاه انسان است ولی موجودیت های درون رشته ای جغرافیا بدلیل تفکیک و انقسام پیاپی آن، «جغرافیاهای بسیار» و به تبع آن «برداشت های واگرا یا حداقل ناهمگرا» را بازتولید می نماید. ماحصل تعدد روزافزون گرایش های متعدد جغرافیا، همزیستی مخاصمه آمیز و متشتتی است که در برخی مواقع، پایگاه علمی این رشته دانشگاهی را در هاله ای از ابهام فرو می برد. دوگانه انگاری های جغرافیایی سبب تجزیه گرایی جغرافیا، رشد تخصص گرایی متمایل به جدایی از پیکره اصلی و به نوعی فروپاشی رشته شده است که از آن تحت عنوان جغرافیای گسسته یاد می شود. از این رو، مقاله حاضر در پی آنست تا ماهیت و موضوع جغرافیا را در ارتباط با مقوله بسیار مهم جغرافیاهای دوگانه طبیعی انسانی، ترکیبی تخصصی، قانونمند ناحیه ای تبیین نماید. تبیینی که ضمن تاکید بر جایگاه ویژه هر یک از آنها در درون نظام علمی گسترده جغرافیا، همه تقسیمات را در هسته متحدبخش جغرافیای یکپارچه به هم متصل می سازد. با رویکرد فوق، طرح مدل جغرافیای یکپارچه در تقابل ساختاری با جغرافیای گسسته قرن بیستم ضروری می نماید. هسته کانونی مدل، مشتمل بر شاخص های اصلی جغرافیایی همچون فضا، مکان، محیط و نقشه است که در واقع به عنوان زیربنایی ترین پایه مشترک تمامی جغرافیدانان با هر گرایش تخصصی محسوب می شود. مدل مزبور، قابلیت بازنمایی شاخه ها و تخصص گرایی ادغام شده در مرکز جغرافیای یکپارچه و ایجاد کنش متقابل در گرایش های درونی آن علم، ضمن تعامل با اهداف و مقاصد بیرونی (سایر رشته ها) و پیوندهای بین رشته ای را دارد.

کلیدواژه ها:

جغرافیای یکپارچه ، جغرافیای گسسته ، دوگانگی های جغرافیایی