واکاوی نقض فاحش حقوق بین الملل محیط زیست در جنگ عراق و جنگ اوکراین

از مهمترین جنگهایی که در دوران معاصر باعث آسیب شدیدی به محیط زیست شده، جنگهای عراق در فاصله زمانی ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۳ و همچنین جنگ روسیه علیه اوکراین است که در این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی به آن پرداخته ایم. سوال اصلی این بوده که مبنای حقوقی موارد نقض فاحش حقوق بین الملل محیط زیست چه بوده است؟ فرضیه نیز این بوده که قواعد مسئولیت بین المللی مبنای اصلی الزام دولتها به جبران خسارات زیست محیطی میباشد البته مسئولیت کیفری نیز دور از تصور نیست. یافته ها حاکی از آن است که طرفین درگیر، فعالیت های غیرقانونی زیادی در آسیب به محیط زیست داشته اند. آنها قواعد مخاصمات مسلحانه همچون اصل تناسب و ضرورت را نیز نقض کرده اند. نتیجه اینکه در خصوص جنگ عراق، تمامی خسارات زیست محیطی وارده توسط عراق همچون؛ آزادسازی نفت تانکرها در خلیج فارس و آتش زدن چاه های نفت در کویت، بر خلاف قواعد و مقررات حقوق بین الملل بشردوستانه و ماده ۲۲ لاهه IV و کنوانسیونهای ژنو بوده است. در این درگیری ها موارد دیگری نیز براساس قواعد حقوق جنگ نقض کرده اند از جمله؛ بر طبق ماده ۲۳ (g) لاهه IV که تخریب و یا مصادره اموال طرف مقابل را منع کرده و همچنین ماده ۵۵ لاهه IV که طرف اشغالگر را از آسیب یا تخریب اموال واقعی در کشور اشغال شده، منع کرده است. در خصوص مسئولیت کیفری نیز از طریق اصلاح اساسنامه دیوان بین المللی کیفری و یا تاسیس دیوان کیفری محیط زیست نیز قابل پیگیری خواهد بود.

کلیدواژه ها:

نقض فاحش ، قواعد زیست محیطی ، حقوق مخاصمات مسلحانه ، مسئولیت بین المللی دولتها