اثرات کانیهای رس در آلودگی خاک

خاک یکی از منابع مهم و ارزشمند طبیعت است و بدون داشتن خاک سالم حیات و زندگی روی زمین امکانپذیر نخواهد بود. بخش عمده ای از غذای انسان (حدود ۹۵% ) از خاک حاصل می شود بنابراین برنامه ریزی برای داشتن خاکی سالم و تولید کننده، لازمه بقای انسان است. ورود مواد، ارگانیسمهای زیستی و انرژی به درون خاک سبب تغییر کیفیت آن می شود و همین مسئله باعث می گردد که خاک از حالت طبیعی خود خارج گردد.خاک علاوه بر اینکه تامین کننده مواد غذایی می باشد، خاصیت تصفیه کنندگی نیز دارد. این خاصیت خاک در اثر خواص فیزیکی (عمل نفوذ و حرکت آب از منافذ)، شیمیایی (جذب سطحی و…) و بیولوژیکی خاک (تجزیه و فساد مواد آلی) حاصل می گردد. واکنش خاک شاخصی از درجه هوادیدگی است که بر مقدار، نوع کانیهای رسی، بار الکتریکی آنها و جذب عناصر موثر است. کانیهای رس تبادل کننده کاتیونی بوده و در خاکها تاثیر مهمی بر روی ظرفیت نگهداری و تحرک فلزات سنگین در محیط دارند. رابطه مثبتی بین ظرفیت تبادل کاتیونی و جذب فلزات سنگین وجود دارد. ظرفیت تبادل کاتیونی در کانی کائولینایت در مقایسه به سایر کانیهای خیلی کم می باشد و این کانی همبستگی معنی دار با مقدار فلزات سنگین نشان نمی دهد و ضعیف ترین پیوند کاتیون _ رس را تشکیل می دهد. مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که عناصر آلاینده به همراه این کانی وجود ندارد. کانیهای گروه اسمکتایت تبادل کننده کاتیونی قوی بوده و حضور آنها می تواند بر تحرک عناصر سمی موثر باشد. مطالعات همبستگی مثبت بین حضور ورمیکولایت و فلزات سنگین را تایید می نماید که احتمالا به علت سطوح ویژه و ظرفیت پیوندی بیشتر این نوع کانی می باشد. کانیهایی که دارای بار الکتریکی متغیر هستند مثل اکسیدهای آهن، آلومینیوم و منگنز که دارای بارهای متنوعی از مثبت تا منفی وابسته به pH خاک هستند دارای ظرفیت نگهداری زیادی می باشند. جذب سطحی و آزادسازی فلزات سنگین در خاکها بطور قابل توجهی بوسیله مقدار و نسبت کانیهای اکسیدی ثانویه کنترل می شود.بنابراین کانیهای رسی فیلوسیلیکاتی و اکسیدی به عنوان یک عامل جذب سطحی کننده برای اصلاح و درمان آلودگیهای بالقوه محیطی تاثیرگذار هستند و ظرفیت به دام انداختن و جذب سطحی فلزات سنگین بوسیله آنها می تواند یک پارامتر مهمی برای ارزیابی آسیب پذیری ژئوشیمیایی برای یک اکوسیستم باشد.

کلیدواژه ها:

کانی های رس ، آلودگی خاک ، جذب سطحی