بررسی اندیشه سیاسی «حافظ» در چارچوب نظریه «اسپریگنز»

شاعران ایرانی از دیرباز از ارکان اصلی و واسطه ای میان مردم و دستگاه حاکمیت بوده اند و به خاطر ارتباط مستقیم با حاکمیت، نحوه معاش و گذران زندگی آنها همیشه از این ارتباط تاثیر پذیرفته است. حافظ به عنوان یکی از چهره های شاخص ادبیات ایران، نه تنها از این قاعده مستثنی نیست، بلکه زندگی او عجیب با تحولات زمانه و جابه جایی حاکمان گره خورده است. پرسش اصلی پژوهش این است که این تحولات چه تاثیری بر اندیشه سیاسی حافظ گذاشتند و حافظ راه رهایی از مشکلات زمانه را در چه می دید؟ برای پاسخ به پرسش یادشده با به کارگیری نظریه «اسپریگنز» (مشکل شناس ی، علت شناس ی، جامعه آرمانی، راه حل) و روش توصیفی - تحلیلی، ویژگی های اندیشه سیاسی حافظ توضیح داده شده است. طبق چارچوب نظری، یافته های پژوهش نشان می دهد که حافظ مشکل سیاسی جامعه خود را در قتل، زندان ، تکفیر ، تهمت ، فساد ، ناامنی و بیثباتی می دید. او در مقام علتیابی تزویر و ریا، سوءاستفاده از مقام و موقعیت و ظلم را عامل بسترساز بروز اعتراضات در جامعه می دانست . همچنین جامعه آرمانی حافظ در حوز ههای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، ویژگی هایی همچون پرهیز از بدگویی، ریا، انجام کار بد و تاکید بر ساده زیستی و قناعت، بیاعتنایی به حسودان و دل نبستن به دنیا و قدرت داشت. از نگاه حافظ، راه حل فائق آمدن بر این مشکلات در اصلاح گری، پرهیز از ظلم، تسامح و مدار ا، عبرت گرفتن از تاریخ و پندپذیری بود.

کلیدواژه ها:

اندیشه سیاسی ، قرن هشتم ، حافظ ، سیاست و نظریه اسپریگنز