بررسی اثر بیوچار ضایعات ساقه زرشک بر آبشویی نیترات از یک خاک لومی حاوی ماده آلی

با توجه به آلودگی منابع آبی به آلاینده های مختلف مانند نیترات، استفاده از مواد اصلاح کننده نظیر بیوچار می تواند به عنوان راهکاری برای حل این مشکل محیط زیستی مورد توجه قرار گیرد. به منظور بررسی اثر بیوچار ضایعات ساقه زرشک بر آبشویی نیترات، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۹ در آزمایشگاه خاک شناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. عامل های آزمایش شامل اندازه ذرات بیوچار در دو سطح (کمتر از ۱ میلی متر و بزرگتر از ۸/۲ میلی متر (اندازه ذرات طبیعی)) و مقدار بیوچار در سه سطح (به مقدار ۱%، ۲% و ۳% وزن خاک) بود. تیمار شاهد بدون بیوچار نیز برای مقایسه تیمارها با شاهد وجود داشت. بیوچار طی فرآیند تجزیه حرارتی (دمای ۴۰۰ درجه سانتیگراد به مدت ۶ ساعت) و در شرایط اکسیژن محدود تولید شد. گلدان ها تحت چرخه های مرطوب (ظرفیت مزرعه ای بعلاوه ۲۰%) و خشک شدن (رطوبت پژمردگی دائم) قرارگرفته و غلظت نیترات در آب زهکش شده حاصل از آبیاری، در دو مرحله با فاصله شش هفته اندازه گیری شد. بیشترین و کمترین میزان آبشویی نیترات در نمونه گیری های انجام شده به ترتیب مربوط به تیمار شاهد بدون بیوچار و تیمار بیوچار با اندازه ذرات کمتر از ۱ میلی متر به مقدار ۱% وزنی بود. نتایج این پژوهش نشان داد که افزودن بیوچار به خاک در مقایسه با شاهد (بدون بیوچار) سبب کاهش آبشویی نیترات شد. تیمارهای بیوچار با اندازه ذرات کمتر از ۱ میلی متر به مقدار ۱%، ۲% و ۳% وزنی و بیوچار با اندازه ذرات طبیعی به مقدار ۱%، ۲% و ۳% وزنی در مقایسه با شاهد در نمونه برداری دوم به ترتیب ۶/۸۳%، ۴/۸۲%، ۸/۷۶%، ۷/۸۱%، ۲/۶۴% و ۲/۶۰% درصد کاهش آبشویی را نشان دادند. افزون بر این، نتایج نشان داد که اثر بیوچار بر کاهش آبشویی نیترات در مورد ذرات با اندازه کمتر از ۱ میلی متر بیشتر از ذرات بزرگتر از ۸/۲ میلی متر بود. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می رسد که کاربرد بیوچار ضایعات شاخه ناشی از برداشت زرشک می تواند سبب کاهش آبشویی نیترات و خطر انتقال آلودگی به سایر نقاط خاک شود.

کلیدواژه ها:

آلاینده ، آلودگی زه آب ، مواد اصلاح کننده خاک