تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر دینامیک رودخانه کلیبرچای (مسیر پیغام تا روستای کیارق)

رودخانه ها پدیده هایی فعال هستند که دائما بستر و کناره های خود را دستخوش تغییر قرار می دهند. رودخانه کلیبرچای از مهم ترین رودخانه در منطقه ارسباران است که زهکش اصلی حوزه کلیبرچای به رودخانه دائمی ارس هست. این مطالعه با هدف تعیین کمی تغییرات کاربری اراضی بر روی دینامیک رودخانه در امتداد رودخانه کلیبرچای در آذربایجان شرقی، برای یک دوره ۲۰ سال (۲۰۰۰-۲۰۲۰) انجام شده است. مورفولوژی و بررسی کانال رودخانه کلیبرچای برای سال های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ با استفاده از تصاویر ماهواره لندست، مورد ارزیابی قرار گرفته است. از شاخص های تفاضل آب نرمال شده و شاخص اصلاحی تفاضل آب نرمال شده و نیز جهت آشکارسازی و تعیین نوع کاربری ها، از طریق روش طبقه بندی نظارت شده استفاده شده است. از تصاویر ماهواره Google Earth، برای ارزیابی نتایج شاخص های مورد استفاده، بهره گرفته شد. تغییرات دینامیک جانبی مجرای رودخانه کلیبرچای در طول ۲۰ سال گذشته با استفاده از روش ترانسکت و ضریب خمیدگی و نرخ مهاجرت مجرا و مورد بررسی قرار گرفت. طی بازه زمانی۲۰ سال، علی رغم ایجاد میانبرها و مهاجرت جانبی، میانگین مقادیر سینوزیته و شعاع انحنای مجرای رودخانه کلیبرچای تغییرات چشمگیری نداشته است. روند بازه ها‎‎ بیشتر از الگوی مئاندری پیروی می کنند و تنها ترانسکت شماره ۷ از الگوی مئاندری به الگوی سینوسی تغییر حالت داده است. این امر نشان می دهد که رودخانه در تعادل دینامیک می باشد و در ۲۰ سال گذشته تغییرات زیادی را تجربه نکرده است. در تحلیل کاربری اراضی هر چه از سال ۱۳۷۹ به سمت سال ۱۳۹۹ حرکت نماییم بر میزان اراضی مراتع افزوده شده و از میزان اراضی بایر و بیرون زدگی سنگی کاسته شده است. همچنین در بازه زمانی ۲۰ ساله به مقدار جنگل و اراضی جنگلی  منطقه مطالعاتی افزوده شده است که با توجه به خالی شدن برخی از روستاها به خاطر مهاجرت و خالی شدن سکنه در روستاها و غیرقابل دسترس بودن مناطق جنگلی قابل قبول به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

تغییرات کاربری اراضی ، دینامیک رودخانه ، رودخانه کلیبرچای ، روش ترانسکت ، طبقه بندی نظارت شده