تعابیر قرائت عمومی در تالیفات پنج سده نخست هجری و رابطه آن با قرائت قاریان هفت گانه

تعابیری مانند «قراءه العامه»، «قراءه الناس» و «قراءه الجمهور» در پاره ای از گزارش های تاریخی به کار رفته است. برخی با نقل گزینشی، تفسیرهای نادرستی از آنها ارائه داده اند. اینکه تعابیر مزبور به چه قرائتی اشاره دارند و در هر مورد با قرائت چند قاری مطابقت دارند و هر یک از قاریان مشهور چه اندازه با این قرائت عمومی مخالفت داشته اند؟ مساله پژوهش حاضر را شکل می دهد که با توجه به اهمیت سده های نخست هجری و شهرت قاریان هفت گانه، تعابیر قرائت عمومی در پنج سده نخست هجری گردآوری شده و با قرائت قاریان هفت گانه مقایسه شده است. ملاحظه موارد استعمال این گونه تعابیر عمومی در پنج سده نخست هجری نشان می دهد که این تعابیر هیچ گاه مطابق قرائت انفرادی یک قاری به کار نرفته اند؛ بلکه این تعابیر در ۹۵ درصد موارد، دست کم با قرائت پنج قاری از قاریان هفت گانه و در ۹۸.۸ درصد موارد، دست کم با قرائت چهار قاری از قاریان هفت گانه مطابقت دارند. این آمار شاهد آن است که این گونه تعابیر، یا به قرائت اکثر قاریان اشاره دارند یا به قرائت اکثر مردم که در قرائت تابع قاریان بودند. همچنین مقایسه تعداد مخالفت هر قاری با موارد به کاررفتن تعابیر قرائت عمومی در پنج سده نخست هجری، نشان می دهد که بیشترین مخالفت با قرائت عمومی، در قرائت قاریان شهر کوفه (حمزه، کسایی و عاصم به روایت حفص) وجود دارد و کمترین مخالفت با قرائت عمومی، در قرائت قاریان حجاز (نافع و ابن کثیر) مشاهده می شود.

کلیدواژه ها:

حفص از عاصم ، قراءه العامه ، قراءه الناس ، قرائات سبع