تغییرات پوشش گیاهی مراتع ییلاقی دامنه شمالی البرز تحت هجوم گیاه سرخس عقابی (مطالعه موردی: مراتع بائوسرا بندپی بابل، استان مازندران)

گیاهان مهاجم به عنوان تهدیدی مهم برای اکوسیستم های جهان محسوب می شوند.سرخس عقابی (Pteridium aquilinum) از جمله گیاهان مهاجم است که در بین پترودوفیت ها بیشترین پراکنش را در جهان دارد. این تحقیق به مطالعه اثر هجوم گیاه سرخس عقابی بر ترکیب گونه ای، غنا و تنوع و تولید علوفه در بخشی از مراتع ییلاقی بندپی بابل در استان مازندران پرداخته است. نمونه گیری پوشش گیاهی در چهار تیپ پوشش گیاهی مورد هجوم (شامل جنگل راش، تیپ ولیک، تیپ ولیک-زرشک و مرتع مورد هجوم) و مرتع شاهد که سرخس عقابی در آن حضور نداشت انجام شد. در پلات های یک متر مربع درصد تاج پوشش گیاهان برآورد گردید. برای گونه های درختچه ای از پلات های ۲۵ متر مربعی استفاده شد. درصد پوشش سرخس عقابی، تراکم و میانگین ارتفاع فروندهای آن نیز اندازه گیری شد. علوفه خوشخوراک نیز در پلات ها قطع و پس از خشک کردن در هوای آزاد توزین شدند. نتایج نشان داد که ترکیب گیاهی در توده های سرخس عقابی با مراتع اطراف تفاوت دارد. تعداد ۲۵ گونه گیاهی تنها در زیرآشکوب سرخس عقابی رشد یافتند و در مقابل ۱۱ گونه گیاهی محدود به مراتع خارج از توده های سرخس عقابی بودند. این تغییرات رابطه معنی داری با درصد تاج پوشش، تراکم و ارتفاع گیاه سرخس عقابی داشته است. گیاهان یکساله در توده های سرخس عقابی کاهش معنی داری را نشان دادند. به جز در تیپ ولیک-زرشک در سایر تیپ های گیاهی با هجوم سرخس عقابی تغییر معنی داری در تولید علوفه مشاهده نشد. گسترش این گیاه در مراتع منطقه باعث کاهش حضور گندمیان مرغوب مرتعی، افزایش غنای گونه ای و در مقابل کاهش تنوع شده است. در صورت کنترل گیاه سرخس عقابی در این منطقه ترکیب پوشش گیاهی موجود در زیر اشکوب آن برای احیاء کافی نبوده و باید به روش مناسب بذر گیاهان مرغوب مرتعی و بومی منطقه را استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

Pteridium aquilinum ، گیاه مهاجم ، تنوع زیستی ، تولید علوفه ، مراتع هیرکانی