ارزیابی آب کاربردی و بهره وری آب در تاکستان های کشور

انگور از مهم ترین محصولات باغی است که به لحاظ سطح زیرکشت و ارزش اقتصادی و تغذیه ای بالا مورد توجه است. ایران با تولید سالانه ۸/۲ میلیون تن انگور در زمره کشورهای برتر در تولید این محصول در جهان است. با این همه، اطلاعات دقیقی در خصوص حجم و بهره­وری آب این محصول در کشور وجود ندارد. ازاین­رو، این پژوهش با هدف اندازه­گیری میدانی آب کاربردی و ارزیابی بهره­وری آب تاکستان­های کشور در سامانه­های مختلف آبیاری اجرا شد. در فصل زراعی ۹۸-۱۳۹۷، حجم آب کاربردی توسط باغداران در ۱۶۴ باغ از تاکستان­های استان های قزوین، فارس، خراسان­رضوی، زنجان، آذربایجان­غربی، آذربایجان­شرقی، همدان، مرکزی، خراسان­شمالی و سمنان اندازه­گیری شد؛ در این باغ­ها رقم­های مختلف انگور با روش­های مختلف آبیاری (سطحی و قطره­ای) و شوری­های متفاوت آب آبیاری و خاک با روش­های متفاوت (داربستی و خزنده) کاشته شده­­اند.  مقادیر اندازه­گیری شده با مقادیر برآورد شده به روش پن­من-مانتیث با استفاده از داده­های هواشناسی ۱۰ سال اخیر و همچنین با مقادیر سند ملی آب مقایسه شدند. نتایج مطالعات نشان داد که اختلاف میانگین حجم آب کاربردیو بهره­وری آب در استانهای منتخب در سطح احتمال یک درصد معنی­دار است. میانگین وزنی حجم آب کاربردی ۶۶۶۹ مترمکعب بر هکتار و بهره­وری آب ۶۳/۲ کیلوگرم انگوربه­ازای هر مترمکعب آب به­دست آمد. متوسط نیاز خالص آبیاری در مناطق مورد مطالعه به روش پنمن-مانتیث و سند ملی آب به­ترتیب ۶۶۴۵ و ۶۴۵۶ مترمکعب بر هکتار است. دامنه تغییرات راندمان کاربرد در تاکستان­های مورد مطالعه از ۶۸ تا ۱۰۰ درصد و متوسط آن ۸۹ درصد محاسبه شد. نتایج بررسی­ها حاکی از اعمال کم­آبیاری در اغلب تاکستان­های مورد مطالعه به علت دسترسی­نداشتن به آب کافی است. در این مقاله راهکارهایی برای بهبود بهره­وری آب در تولید انگور نیز ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

پنمن-مانتیث ، روش آبیاری ، سند ملی ، نیاز خالص آبیاری