نقش عناصر زیست محیطی در ایجاد تنش های آتی بین ایران و عراق

یکی از مهم ترین بحران های زیست محیطی در مناطق خشک و نیمه خشک، پدیده مخرب بیابان زایی و فرسایش بادی است که وقوع طوفان های گرد و غبار و حرکت ریزگردها از پیامدهای آن به‎شمار می روند. طی سال های اخیر، طوفان های گرد و غبار در خاورمیانه و به ویژه از منشا صحراهای عربستان و عراق، اثرات زیان بار زیادی را برای کشورمان به‎همراه داشته که دامنه آن تا شهرهای عمده کشیده شده است. وسعت خسارت‎های این پدیده تنها محدود به تهدید زمین‎های کشاورزی و صنعتی نبوده، بلکه با مختل‎نمودن زندگی عادی شهروندان، آشکارا به تهدیدی جدی زیست محیطی با پیامدهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی تبدیل شده و واکنش افکار عمومی را به دنبال داشته است. هدف از نوشتار پیش رو بررسی تاثیر عوامل زیست محیطی و به ویژه ریزگردها به عنوان پدیده‎ای ژئوپلیتیکی، بر امنیت ملی و تنش بین کشور ها است؛ بنابراین تلاش شده تا با توجه به منشا ریزگردها که به‎طور عمده از کشور همسایه، یعنی عراق هستند و آثار و پیامدهای زیان بار آن ها در طول سال های اخیر برای بیشتر مناطق نیمه غربی ایران، نشان داده شود که این مهم می تواند در آینده به تهدیدی جدی برای امنیت ملی تبدیل شده و درنهایت به تیره ‎شدن روابط دو کشور ایران و عراق بیانجامد. پژوهش حاضر، در بررسی پتانسیل های بروز منازعه بین ایران و عراق بر مبنای مسئله آلودگی های زیست محیطی و به ویژه ریزگردها، بر رهیافت زیست محیطی هامر- دیکسون در تبیین منازعه متمرکز است.

کلیدواژه ها:

محیط زیست ، ریزگردها ، تنش ، ایران ، عراق