بررسی های پالئوهیدرولوژی با استفاده از پدیده اسکالوپ در غار نمکی نمکسار، ایران

غار نمکی نمکسار در ۶۰ کیلومتری شهر مشهد قرار دارد. قدیمی ترین رسوبات این ناحیه رسوبات پرمین می باشند. حرکات کوهزایی بعد از کرتاسه پسین و قبل از ائوسن منجر به جای گرفتن مجموعه سنگهای افیولیتی و تشکیل حوضه های رسوبی ائوسن و جوانتر گردید. این غار در واحد های سنگی رسوبات تبخیری مانند گچ و نمک و واحدهای مارنی، قرار دارد.اطراف غار نمکی فروچاله های زیادی مشاهده می شود. روی سطح فروچاله ها لایه بسیار نازکی از نمک پوشیده شده است. اطراف دهانه غار کارن هایی وجود دارد که در سازندهای نمکی و ژیپس شکل گرفته است. غار نمکی نمکسار طبق نقشه برداری که از آن صورت گرفت حدود ۱۵۷ متر طول و ۱۹ متر عمق دارد. این غار شامل غارنهشته های گل کلمی، کریستال و گل غار می باشد. جهت درزه ها در راستای شمال است. از غارنهشته گل غار نمونه برداری شد و با آنالیز پرتو X ساختار بلوری آن تعیین گردید. در سه بخش از غار ، اشکال حلزونی یا اسکالوپی مشاهده می گردد.تا کنون هیچ مطالعه ای بر روی این پدیده غار در غارهای ایران و بویژه غار نمکی انجام نشده است، اقتباس شرایط هیدرولیکی جریانهای گذشته، هدف اصلی مقاله قرار گرفت.در این مقاله قطر کانال و یا عرض بین دو دیواره موازی که اسکالوپ در آن توسعه یافته، اندازه گرفته شد. با اندازه گیری طول اسکالوپها در غار و استفاده از رابطه میانگین ساتر Sauter ، اندازه اسکالوپ میانگین بدست آمد و عدد رینولدز محاسبه کردیم. سپس با داشتن مقادیر چگالی و ویسکوزیته سیال، سرعت متوسط سیال تحت شرایطی که اسکالوپ گسترش یافته، محاسبه گردید. عدد رینولدز و سرعت آب، شرایط حرکت آب در غار را در گذشته نشان دهد.

کلیدواژه ها:

غار ، اسکالوپ ، غارنهشته ، نمک ، پالئوهیدرولوژی