تفاوت سبک نامه های نهج البلاغه از منظر «غنای واژگانی» و «رویکرد انفعالی» (مطالعه موردی نامههای ۲۳، ۳۰ و ۷۳)

نویسندگان معمولا برای اثرگذاری بهتر بر ذهن خواننده، مناسب ترین سبک را برمی گزینند. سبک نقش مهمی را در انتقال محتوی ایفا می کند، زیرا میل و اشتیاق افراد به خواندن یک مطلب، بستگی زیادی به سبک نوشتاری آن دارد. سبک، آینه تمام­نمای نویسنده است و لذا تغییر آن، نشان­دهنده تاثیر عوامل بیرونی و درونی بر صاحب سبک است. سبک شناسی دانشی است که به توصیف ویژگی های شکلی یک اثر و آنگاه رابطه این ویژگی ها با تفسیر اثر می پردازد و یکی از شاخه های آن، سبک شناسی آماری است. این رویکرد، کمیت و شمارش پدیده های لغوی در متن را موردتوجه قرار داده و بر پایه نتیجه این آمارگیری، حکم صادر می کند؛ به عبارت دیگر، از کمیت برای رسیدن به کیفیت، استفاده می کند. این مقاله به سبک شناسی آماری در نامه های نهج البلاغه پرداخته است. نامه های ۲۳، ۳۰ و ۷۳ به عنوان نمونه انتخاب شده و تفاوت های سبک آن ها طبق دو نظریه سبک شناسی آماری، یعنی معادله بوزیمان و نظریه جانسون و با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و آماری، پردازش شده است. نتیجه اجرای این دو نظریه بر نمونه های انتخابی بدین صورت است که طبق معادله بوزیمان، سبک نامه ۳۰ ادبی تر از دو نامه دیگر بوده و سبک نامه های ۲۳ و ۷۳ تقریبا مشابه است. همچنین طبق نظریه جانسون، غنای واژگانی نامه ۷۳، بیش از دو نامه دیگر بوده و نامه های ۲۳ و ۳۰ تقریبا از غنای واژگانی یکسانی برخوردار هستند. نتایج تحقیق حاکی از تاثیر بارز شرایط اجتماعی بر چگونگی انتخاب کلمات توسط امام علی (ع) است.

کلیدواژه ها:

Statistical Stylistics ، Busemann ، Johnson ، the Nahj al-Balagha’s letters ، سبک شناسی آماری ، بوزیمان ، جانسون ، نامه های نهج البلاغه.