واکاوی روند تغییرات فضایی بلند مدت دمای حداقل ایران

امروزه تغییرات آب وهوا به چالشی بزرگ برای جوامع بشری تبدیل شده است. نگرانی گسترده دانشمندان و محققان علوم محیطی از گرمایش جهانی، آنان را برانگیخت تا سر ی های زمانی پارامترهای اقلیمی، به ویژه دما، را مطالعه کنند و در پی آن، به آشکارسازی روندهای این پارامترها طی چند دهه اخیر بپردازند. با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر با هدف بررسی روند تغییرات مکانی دمای حداقل ایران انجام شده است. در این راستا، از داده های دمای حداقل شبکه بندی شده V۲۰CR با تفکیک زمانی روزانه و توان تفکیک فضایی یک در یک درجه طی مقطع زمانی ۱۸۳۶ تا ۲۰۱۹ استفاده شده است. ابتدا روند تغییرات دمای حداقل با استفاده از آزمون من کندال محاسبه شد. سپس با استفاده از روش های آمار فضایی، از جمله شاخص موران جهانی، محلی و تحلیل لکه های داغ، الگوهای حاکم بر دمای حداقل ایران و پراکندگی آن ها شناسایی شدند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد در ماه های سرد سال، پهنه بدون روند و در ماه های گرم، پهنه روند کاهشی بر سطح ایران غالب است. روند افزایشی در مناطق جنوبی و تا حدودی در جنوب شرق ایران مشاهده شده است. روند کاهشی در ماه ژانویه در شمال غرب ایران رخ می دهد و در سایر ماه ها به تدریج درحال گسترش در کل ایران است، به طوری که در ماه مه به حداکثر گسترش خود در سطح ایران می رسد. طبق شاخص موران جهانی، دمای حداقل ایران دارای الگوی خوشه ای است. شاخص موران محلی نیز نشان داد که شمال غرب ایران از الگوی خوشه ای پایین و نواحی جنوبی ایران از الگوی خوشه ای بالا تبعیت می کنند. یافته های حاصل از لکه های داغ نشان دهنده آن است که مناطق شمال غربی دارای لکه های دمایی سرد (خودهم بستگی فضایی منفی) و مناطق جنوبی دارای لکه های دمایی داغ (خودهم بستگی فضایی مثبت) هستند.

کلیدواژه ها:

روند تغییرات فضایی ، واکاوی دمای حداقل ، شاخص موران ، لکه های داغ ، ایران