پیوند بندال های اوراسیا- اطلس شمالی با ماه های تر و خشک فراگیر در ایران

این تحقیق با هدف بررسی ارتباط بلاکینگ های اوراسیا- اطلس شمالی با ماه های تر و خشک فراگیر در ایران نوشته شد. داده های تحقیق شامل: بارش ۴۳ ایستگاه سینوپتیک ایران، داده های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۵۰۰ و مولفه های بلاکینگ از سال ۱۹۷۳ تا ۲۰۱۸ می باشد. برای مطالعه بلاکینگها از شاخص بلاکینگ (BI) استفاده شد؛ و برای استخراج ماه های خشک و تر نیز از شاخص ZSI استفاده شد. برای بررسی ارتباط مولفه های بلاکینگ با خشکسالی و ترسالی ها نیز از همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده گردید. نتایج بررسی داده های بارش نشان داد که ماه های خشک تقریبا ۳ برابر بیشتر از ماه های تر رخ داده است. نتایج نشان داد که بلاکینگ رکس و بریده کم فشار بیشترین قدرت و شدت را در منطقه اطلس شمالی داشته اند. بررسی ارتباط ماهانه مولفه های بلاکینگ با ماه های تر و خشک فراگیر نشان داد که ارتباط ماه های تر با فراوانی و شدت مستقیم و معنادار بوده است. با رشد فراوانی و شدت بلاکینگ ترسالی ها نیز افزایش پیدا کرده اند؛ و هر زمان که شدت و فراوانی کمتر شده است. ترسالی نیز کاهش یافته و ماه های خشک فراگیر در ایران نیز رشد کرده اند. از لحاظ موقعیت مکانی نیز هسته بلاکینگ­های تشکیل شده بین عرض ۳۰ تا ۵۵ درجه شمالی و طول ۳۰ + تا ۳۰ - در منطقه اطلس بیشترین اثر را در ترسالی­های فراگیر ایران داشته اند، چراکه تشکیل بلاکینگ­ها در پهنه آبی انرژی و قدرت بیشتری برای تحت تاثیر  قرار دادن سرزمین­ها در مسیر خود دارند؛ اما هر زمان که بلاکینگ ها در طول ۵۰ تا ۹۰ درجه شرقی شکل گرفته­اند خشکی فراگیر بیشتر شده است. نتایج آزمون رگرسیون چند متغیره بین مولفه های بلاکینگ و ترسالی (خشکسالی) نشان داد که اثر مولفه های بلاکینگ بر ترسالی­های ایران حدود ۹۶ درصد و خشکسالی حدود ۸۴ درصد بوده است.

کلیدواژه ها:

سیستم های بندال ، شاخص BI ، ترسالی ، خشکسالی ، ایران