بررسی تاثیر زمان برداشت بر رنگ، کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی Achillea wilhelmsii C. Koch (مطالعه موردی: گردنه قوشچی در استان آذربایجان غربی)

بومادران (Achillea wilhelmsii C. Koch.)، متعلق به تیره Asteraceae می باشد. این گیاه به طور وسیعی در رویشگاه های مختلف ایران یافت می شود و برای درمان بیماری های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. در این تحقیق، سرشاخه های گیاه در سه مرحله مختلف قبل گلدهی (اردیبهشت)، گلدهی (خرداد) و پس از آن (تیرماه) از رویشگاه طبیعی آن در سال ۱۳۹۵، از منطقه قوشچی (ارومیه) در استان آذربایجان غربی جمع آوری گردید. نمونه اسانس ها با استفاده از دستگاه تقطیر با آب (طرح کلونجر) استخراج و مواد موثره نمونه ها با استفاده از دستگاه کروماتوگراف گازی (GC) و دستگاه کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی ((GC/MS شناسایی گردید. نتایج نشان داد در زمان های مختلف برداشت علاوه بر تغییر رنگ و بازده اسانس، کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس ها نیز متغیر است. ترکیبات کامفور (۵/۵۷ درصد) و کامفن (۵۶/۸ درصد) از بیشترین مقدار خود در فاز قبل از گلدهی گیاه گزارش شدند و پس از گلدهی از میزان آنها کاسته شد ولی بالعکس ترکیبات اوکالیپتول (۱۸/۱۳ درصد)، بورنئول (۹۱/۱۸ درصد)، بی سیکلو-هپتان (۴۳/۰ درصد) و توجون (۳۵/۱۵ درصد) در مرحله پایان گلدهی به بالاترین مقدار خود می رسد. آنالیز یافته ها نشان می دهد که اسانس گیاه در مراحل مختلف رشد و نمو از کمیت و کیفیت متفاوت مواد موثره برخوردار است و به تناسب با آن از عملکرد متفاوت دارویی نیز برخوردار خواهد بود.

کلیدواژه ها:

آذربایجان غربی ، اسانس ، اوکالیپتول ، ارومیه ، بومادران (Achillea wilhelmsii C. Koch.) ، فنولوژی