بررسی استفاده از آب آلوده به فلزات سنگین با آبیاری زیرزمینی در کشت کلزا

یکی از رهیافت های خروج از بحران آب، استفاده از آب­های نامتعارف و آلوده به فلزات سنگین است. در همین راستا، پژوهشی در سال­های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در قالب طرح فاکتوریل کاملا تصادفی با چهار تیمار، سه تکرار و مجموعا ۱۲ پلات آزمایشی در محیط لایسیمتری انجام شد. تیمارها شامل آبیاری سطحی با آب آلوده به فلزات سنگین (SRC)، آبیاری سطحی با آب معمولی یا تیمار شاهد (SRF)، آبیاری زیرزمینی با آب آلوده به فلزات سنگین (SBC) و آبیاری زیرزمینی با آب معمولی (SBF) بودند. بافت خاک داخل لایسیمترها لوم شنی، pH آن ۴/۷ و فلزات سنگین به کار رفته مس، روی و سرب بودند. نتایج نشان داد که بیشترین غلظت مس در تیمار SBC در عمق ۷۵ سانتی متری مشاهده شد که در مقایسه با بیشترین مقدار آن در تیمار SRC و عمق ۲۵ سانتی­متری، ۴۳ درصد کمتر بوده که این تفاوت در سطح پنج درصد معنی دار شد. همچنین بین بیشترین مقدار روی خاک در تیمار SRC و SBC بیش از ۲/۴ میلی گرم در کیلوگرم اختلاف وجود داشت و در آبیاری زیرزمینی ۳۲ درصد روی کمتری جذب خاک شد که این اختلاف در سطح پنج درصد معنی دار شد. متوسط مقدار جذب مس توسط گیاه در تیمار SRC برابر با ۹۷/۴ میلی گرم در کیلوگرم بود که در مقایسه با تیمار شاهد و SBC به ترتیب ۸۰ و ۷۰ درصد افزایش جذب مس رخ داد و این تفاوت در سطح یک درصد معنی دار شد. به طورکلی می توان بیان کرد که حرکت از بالا به پایین (SRC) نسبت به حرکت از پایین به بالای فلزات سنگین (SBC)، بیشتر بوده و این موضوع قابلیت استفاده از آب آلوده به فلزات سنگین در آبیاری زیرزمینی را نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

آلودگی خاک ، لایسیمتر ، آب نامتعارف ، عناصر کمیاب ، سطح ایستابی