هنجارگریزی در شعر صلاح عبدالصبور

     هنجارگریزی یکی از شگردهای مطرح در نظریه های نقد فرمالیستهای روس است که در تعریفی ساده می توان آن را خروج از زبان معمول و معیار دانست. بهره گیری از این ترفند بیانی به آفرینش زیبایی و پویایی سخن می انجامد و در نهایت سبب توجه دوچندان مخاطب به متن می گردد. شاعرانی که چیره دست ترند افزون بر اینکه می کوشند به مفاهیم و معانی تازه روی آورند، توجهی ویژه نیز به ساختار و زبان شعری خود دارند تا بتوانند ضمن دور شدن از زبان معمول، توانمندی بیانی خود را به رخ مخاطب بکشند، با این باور که اندیشه های تازه گرچه ممکن است در قالب زبان معمول و هنجار، گفتنی و دریافتنی باشند، با اینهمه ممکن است غبار عادت بر واژگان، تعابیر، تصاویر و ساختار شعری بنشیند و از توجه مخاطب به متن بکاهد. شاعران پیشگام معاصر عرب با جریان نوگرایی، به نوآوری در مفاهیم و زبان شعری روی آوردند که در این میان صلاح عبدالصبور(۱۹۸۱-۱۹۳۱م) شاعر معاصر مصر از جمله آنان است. این شاعر علاوه بر اینکه در حوزه مفهوم شعری برجستگی دارد، در حوزه زبان و بیان شعری نیز توجه منتقدان ادبی را به خود جلب کرده است. به تحقیق باید گفت که وی کوشش کرده است تا از فرایند خودکاری زبان شعری بپرهیزد و به تکرار مکرر زبان پیشینیان نپردازد تا از این رهگذر به هنری شدن سخن و تاثیرگذاری بیشتر آن بر خواننده کمک کند و شعری به او ارائه دهد که برجستگی زبانی و تاثیرگذاری مشخصه اصلی آن است. لذا بهره گیری از شگرد هنجارگریزی توسط شاعر، بعد زیباشناختی متن را دوچندان کرده است.  

کلیدواژه ها:

کلمات کلیدی: عبدالصبور ، هنجارگریزی ، غریب سازی ، برجسته سازی ، رسانگی