بررسی عوامل موثر در شکلگیری فروچالهها در سازندهای کارستی با استفاده از مدل رگرسیون خطی چند متغیره در محیط ArcGIS و SPSS (مورد مطالعه: ناهمواریهای بیستون – پرآو)

پهنه­های کارستی در برخورد با عوامل موثر متنوع و پیچیدگی مکانیسم آنها در ارتباط باهم و با توجه به نقش آنها در تحول و حساسیت کارست­زایی واکنش متفاوتی بروز میدهند؛ بنابراین امروزه در برنامه­ریزی­های محیطی به مطالعات اولیه و تهیه نقشههای ممیزی استعداد شکلگیری اشکال کارستی، اهمیت خاصی داده می­شود. ناهمواری­های بیستون-پرآو بهعنوان منطقه مورد پژوهش با سازندهای آهکی بخشی از زون چینخورده و تکتونیزه شده بوده که مستعد شکلگیری اشکال متنوع کارستی است. لذا هدف اصلی این پژوهش مطالعه عوامل موثر در توسعه کارست با تاکید بر فروچالهها و پهنه­بندی استعداد توسعه و حساسیت منطقه کارستی بیستون- پرآو است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و همبستگی بوده و نوع آن کاربردی است. متغیرهای پژوهش شامل یک متغیر وابسته (فروچاله­ها) و هفت متغیر مستقل (بارش، دما، شیب، جهات شیب، ساختار زمین­شناسی، گسل و ارتفاع) بوده است که در برای سنجش ارتباط بین این متغیرها تمام لایه­های موثر در تشکیل کارست با استفاده از نرم­افزارهای GIS مورد پردازش و کدگذاری قرارگرفته و با استفاده از مدل رگرسیون خطی چند متغیره در محیط SPSS روابط آن­ها مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از معادله رگرسیونی و نتیجه­ی تاثیر دادن ضرایب رگرسیونی متغیرها در ماتریس داده­ها بر اساس روابطی (استعداد وقوع فروچاله­ها) بهصورت طیفی از اعداد مثبت و منفی درآمده است. اعداد مثبت بیانگر وجود شرایط لازم برای توسعه کارست و اعداد منفی بیانگر نبودن شرایط مناسب برای توسعه کارست است. دامنه این طیف عددی، بهصورت کیفی به سه کلاس، استعداد کم، استعداد متوسط و استعداد زیاد تقسیمشده است. تفسیر ضرایب و نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که لیتولوژی مهمترین نقش را در توسعه کارست بر عهده دارد و بعد از آن به ترتیب لایه­های گسل، بارش، ارتفاع، دما، شیب و جهات شیب در درجات بعدی اهمیت قرار می­گیرند.

کلیدواژه ها:

واژههای کلیدی: استعداد کارست ، فروچاله ، رگرسیون خطی چند متغیره ، بیستون- پرآو ، GIS