بررسی وضعیت ذخایر فانوس ماهیان دریای عمان

داده های حاصل از ‮‭1814‬ بار تور اندازی طی ‮‭393‬ روز عملیات صید و صیادی طی سه سال (‮‭1387-89‬) توسط شناورهای صیادی ترالر فانوس،2 فانوس،3 فانوس5 و فانوس6 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. داده های فانوس2 و فانوس3 مربوط به سه سال(‮‭1387-89‬) و برای فانوس5 و فانوس6 داده های مربوط به سال‮‭1389‬ در اختیار بود. با بررسی ها مشخص گردید که، میانگین صید بر واحد تلاش ماهیان مزوپلاژیک در دریای عمان در حدود ‮‭1903‬ کیلوگرم بر ساعت بوده که از این میزان حدود ‮‭1115‬ کیلوگرم بر ساعت یعنی حدود ‮‭58‬ درصد از صید به فانوس ماهیان اختصاص داشت و مابقی صید که عمدتا شامل یال اسبی، شبه شوریده، سلطان ابراهیم و ... می شود با میانگین صید بر واحد تلاش ‭(CPUE) ‬حدود ‮‭788‬ کیلوگرم بر ساعت، به عنوان صید ضمنی محسوب می شوند. همچنین بیشترین میزان شاخص ‭(CPUE) ‬فانوس ماهیان در ماه های اسفند، دی و بهمن ‮‭1387‬ و فروردین ،‮‭1389‬ با صیدی بیش از دو تن در ساعت به ترتیب به میزان ،‮‭2784‬ ،‮‭2160 2473‬ و ‮‭2198‬ کیلوگرم بر ساعت، مشاهده شد. بررسی میانگین صید بر واحد تلاش در سالهای ،‮‭1388 1387‬ و ‮‭1389‬ نشان می دهد که میزان شاخص‭(CPUE) ‬فانوس ماهیان در این سالها به ترتیب ،‮‭1148 1356‬ و ‮‭936‬ کیلوگرم بر ساعت بوده و برای صید ضمنی به ترتیب ،‮‭854 1035‬ و ‮‭581‬ کیلوگرم محاسبه گردید که بیانگر سیر نزولی در مقدار میانگین ‭(CPUE) ‬ماهیان مزوپلاژیک در سالهای اخیر است. با بررسی نقشه های پراکنش و تراکم فانوس ماهیان در فصول مختلف سال مشخص گردید که پراکنش فانوس ماهیان از فصل بهار تا فصل زمستان، محدودتر شده، اما تراکم منطقه ای آن افزوده می شود به نحوی که صید بر واحد تلاش فانوس ماهیان از ‮‭4900‬ به ‮‭25000‬ کیلوگرم بر ساعت در فصل زمستان می رسد و تراکم این ماهیان به طرف لایه های عمیق تر (بالای ‮‭200‬ متر) متمایل شده است. آمارهای صید نشان می دهد که علی رغم اینکه زمان و فصل نمونه برداری در تغییر میزان صید تاثیر گذار است، عواملی همچون نحوه تورکشی، تغییر محل صیدگاه و حتی قدرت شناور نیز خود باعث تغییر میزان صید می شود. پس با بکارگیری توصیه های فنی کارشناسان مبنی بر اصلاح نحوه تورکشی و انتخاب صیدگاه های مناسب می توانیم شاهد افزایش میزان صید باشیم. همچنین با بررسی میانگین صید بر واحد تلاش کل صید (فانوس ماهیان و صید ضمنی) در این سه سال نمونه برداری توسط شناورهای فانوس 2 و 3 مشخص گردید که متوسط ‭(CPUE) ‬این ناوگان ها به ترتیب ‮‭2233‬ و ‮‭1893‬ کیلوگرم بر ساعت بوده است که نشان دهنده وضعیت مطلوب صید توسط شناور صیادی فانوس 2 نسبت به شناور فانوس 3 بوده است و ترالرهای فانوس 5 و بدنبال آن فانوس 6 با میانگین ‮‭1111‬ و ‮‭772‬ کیلوگرم بر ساعت کمترین میزان صید را نسبت به شناورهای فانوس 2 و 3 در سال ‮‭1389‬ داشتند. به منظور بررسی رژیم غذایی ماهی شبه شوریده ‭(Pennahia anea)‬، تعداد ‮‭188‬ عدد از این ماهی از شهریور ‮‭1389‬ تا خرداد ‮‭1390‬ به صورت فصلی بررسی گردید. شاخص خالی بودن معده ‭(VI)‬، شاخص پری معده ‭(FI)‬، ترجیح غذایی ‭(FP) ‬و شاخص معدی بدنی ‭(GSI) ‬و درصد فراوانی اقلام غذایی مشاهده شده برآورد گردید. میانگین شاخص معدی ‭(GaSI) ‬در کل سال برابر ‮‭1/1‬ بود. همچنین میانگین شاخص خالی بودن معده ‭(VI) ‬در کل دوره برابر ‮‭78/7‬ درصد و میزان ترجیح غذایی برای ماهیان ‮‭77‬ %، سخت پوستان %‮‭19‬ و نرم تنان 4 % محاسبه شد. در نهایت نتیجه گرفته شد که این ماهی یک گونه نسبتا کم خور بوده و غذای اصلی آن را ماهی ها و غذای فرعی آن ها را سخت پوستان تشکیل می دهند. برررسی رژیم غذایی ماهی یال اسبی نشان داد که این ماهی گونه ای گوشتخوار است و ماهیان به دلیل داشتن شاخص ارجحیت غذایی بیشتر از ‮‭50‬ به عنوان غذای اصلی و سخت پوستان به عنوان غذای فرعی این آبزی محسوب می شوند. فانوس ماهیان و سپس پنجزاری ماهیان با میانگین در حدود ‮‭36/84‬ و ‮‭21/04‬ درصد از بیشترین فراوانی وقوع شکار ‭(FP) ‬برخوردار بوده است به نحوی که ماهی یال اسبی در فصول بهار و تابستان از فانوس ماهیان و در فصل پاییز از پنجزاری ماهیان بیشترین استفاده را داشته است و مقدار این شاخص برای میگو ماهی و موتو ماهی ‮‭5/25‬ درصد بدست آمد. به منظور تعیین سن فانوس ماهیان، سطح مقطع نازکی ( ‮‭60‬‭-m‬‮‭80‬) از اتولیتصهای ساجیتا با استفاده از روش پولیش تهیه شد. این مقاطع نشان دادند که حلقه های رشد اتولیت فانوس ماهی به صورت روزانه تشکیل میصگردد و درنتیجه وضعیت سنی به صورت رشد روزانه است. هم چنین سه ناحیه رشدی مجزا در ساختمان میکرونی درون اتولیت تمامی افراد مشاهده شد. در نهایت، طول عمر این گونه کوتاه (حداکثر ‮‭349‬ حلقه رشد روزانه شمارش شد) و بطور احتمالی کمصتر از یک سال میصباشد. نتایج نشان داد که ن رخ رشد (1‭-mm d) ‬فانوس ماهی با افزایش سایز بدن و سن کاهش پیدا میصنماید.