جمع آوری و شناسایی بندپایان زیان آور و مفید گونه پده ‭(Populus euphratica Olive) ‬و تعیین آفات مهم آن در رویشگاه های طبیعی کشور

پده ‭(Olive Populus euphratica) ‬یکی از گونه های مهم درختی در ایران محسوب می گردد. دربین عوامل مخرب و محدود کننده توسعه بیشه زارهای پده کشور، بندپایان آفت نقش عمده ای را ایفا می نمایند. مطالعات فونستیک پده زارها در هر منطقه صرف نظر از کاربردهای مختلف تحقیقاتی و آموزشی، زیربنای دستیابی و تدوین یک استراتژی جامع مبارزه با آفات و نهایتا حفاظت و حمایت از منابع طبیعی می باشد. پروژه ملی جمع آوری و شناسایی بندپایان زیان آور و مفید گونه پده‭(Populus euphratica Olive) ‬و تعیین آفات مهم آن در رویشگاه های طبیعی کشور از سال ‮‭1387‬ آغاز و به مدت 4 سال در استان های خوزستان، اصفهان و خراسان رضوی به مورد اجرا درآمد. برای انجام این بررسی، در استان خوزستان، سه ایستگاه رویشی پده در حواشی رودخانه های دز، کارون و کرخه انتخاب گردید. در استان اصفهان نیز سه ایستگاه در مناطق رویشی حاشیه رودخانه زاینده رود، سمبک آران بیدگل و ایستگاه تحقیقات مناطق خشک و بیابانی کاشان و در مورد استان خراسان رضوی دو ایستگاه شامل: مسیر جاده سرخس به جهانبانی و ایستگاه تحقیقات قره گل تعیین گردیدند. در هر یک از این ایستگاه ها، نمونه برداری از بندپایان مختلف، به فاصله هر ‮‭15‬ روز یک بار از کلیه اندام های درختان پده، در طول فصول رویش صورت گرفت. روش نمونه برداری به صورت جمع آوری مستقیم بندپایان، بکارگیری تله های گوناگون، جمع آوری شاخه های آلوده پده و پرورش مراحل نابالغ حشرات روی نهال های گلدانی انجام شد. جهت نگهداری حشرات، برخی اتاله شده و سپس داخل جعبه های کلکسیون قرارگرفتند، همچنین نمونه های کوچک داخل الکل ‮‭75‬ درصد قرار داده شدند. در این بررسی برای شناسایی بندپایان، از کتب مختلف وهمچنین کلیدهای شناسایی اخذ شده از اینترنت، مقایسه آنها با نمونه های موجود در موزه حمایت و حفاظت موسسه و همچنین از وجود متخصصین داخلی و خارجی استفاده گردید. در این بررسی، از بندپایان آفت در استان های خوزستان، اصفهان و خراسان رضوی به ترتیب ،‮‭22 23‬ و ‮‭21‬ گونه جمع آوری و مورد شناسایی قرار گرفتند. بندپایان آفت در هریک از استان ها، متعلق به 6 راسته بوده و به ترتیب استان ها شامل: ،‮‭18 16‬ و ‮‭15‬ خانواده بودند. در بین آفات معرفی شده در سه استان کشور، تعدادی از گونه ها و یا با میزبانی پده برای اولین بار در این استان ها گزارش می گردند. آفات مهم گونه پده در استان خوزستان تعداد ‮‭11‬ گونه (با علامت(* ، استان اصفهان 9 گونه (با علامت ض)ودر مورد استان خراسان رضوی 8 گونه (با علامت ش) برآورد گردید. اسامی این آفات در ذیل ارایه شده است‭: Gypsonoma euphraticana Aims.* ‬ض ش، ‭Egeirotrioza intermedia Baeva*‬ض ش، ‭Egeirotrioza ceardi* (Bergevin)‬، ‭Syntomoza unicolor (Loginova & Parfentiev)* ‬ض ش، ‭Chaitophorus euphraticus Hodjat*‬ض، ‭Salicicola kermanensis Lndgr.* ‬ض، ‭Diaspidiotus slavonicus (Green) ‬ض، ‭Monosteira unicostata (Muls. & Rey)* ‬ض ش، ‭Tetranychus urticae Groupe*‬ضش، ‭Melanophyla picta Pall.* ‬ش، ‭Cicadatra ochreata Melichar‬ض، ‭Microcerotermes buettikeri Chhotani& Bose*‬، ‭Anacanthotermes vagans (Hagen) *‬ش، ‭Aeolesthes sarta Solsky. ‬ش. در هر یک از استان ها، تعداد 8 گونه آفت مهم، به طور مشترک، در رویشگاه های مورد مطالعه وجود داشتند و در بین آفات مهم استان ها نیز گونه های ذیل، در سه استان کشور مشترک بودند‭. Gypsonoma euphraticana‬، ‭Egeirotrioza intermedia‬، ‭Syntomoza unicolor‬، ‭Monosteira unicostata‬، ‭Tetranychus urticae ‬در این بررسی بندپایان مفید آفات پده در هر یک از استان های خوزستان، اصفهان و خراسان رضوی، به ترتیب شامل: ،‮‭75 88‬ و ‮‭50‬ نمونه برآورد گردید که به ترتیب تعداد ،‮‭72 85‬ و ‮‭46‬ نمونه در سطح جنس، گونه و یا خانواده شناسایی شدند. بندپایان مفید پده در استان خوزستان، شامل ‮‭20‬ گونه از حشرات و کنه های شکارگر، ‮‭21‬ نمونه عنکبوت، ‮‭38‬ نمونه از زنبورهای انگل و سهم مورچه های هم زیست 9 گونه برآورد گردید. ارقام بدست آمده در استان اصفهان، به ترتیب اسامی فوق ‮‭25‬ گونه، ‮‭17‬ نمونه، ‮‭26‬ نمونه و 7 گونه و در مورد استان خراسان رضوی این ارقام به ترتیب شامل: ‮‭29‬ گونه، 8 نمونه، 9 نمونه و 4 گونه بودند. کلید واژه ها: پده، بندپایان، آفات، دشمنان طبیعی، خوزستان، خراسان رضوی، اصفهان .