بررسی میزان و روش مصرف فسفر در زراعت کلزا

به منظور تعیین بهترین میزان و روش مناسب کاربرد کود فسفاتی در زراعت کلزا آزمایشی در مناطق گلپایگان، کرمانشاه، داراب فارس، صفی آباد، خرم آباد، مازندران، بوشهر، ایرانشهر و خراسان اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل با فاکتورهای میزان مصرف (‮‭8/0‬ R‮‭1/2‬، ‭R ‬و ‮‭4/0‬ ‭R) (‬که منظور از ‭R ‬میزان توصیه کودی کلزا می باشد) و روش مصرف (پخش گسترده و استفاده نواری) در 3 تکرار اجرا گردید. کود فسفاتی از منبع سوپرفسفات تریپل و قبل از کشت استفاده گردید. سایر کودها مطابق با توصیه های موجود در هنگام اجرای پروژه استفاده گردید. همچنین یک تیمار شاهد بدون مصرف کود فسفاتی در نظر گرفته شد. نتایج بدست آمده در گلپایگان نشان داد که روش مصرف تاثیر معنی داری را نداشت اما میزان مصرف تاثیر معنی داری ایجاد نمود. علی رغم آنکه سطح 1‭/R‬‮‭25‬ بیشترین عملکرد را داشت اما این تیمار با مصرف مقدار ‭R ‬فسفر تفاوت معنی داری را نداشت. در کرمانشاه اگرچه ترکیب نتایج دو ساله اثرات اصلی و متقابل برای عملکرد دانه کلزا معنی دار نگردید اما درصد روغن تحت تاثیر قرار گرفته و بیشترین درصد روغن از تیمار ‮‭25/1‬ ‭R ‬بدست آمد. در داراب فارس که در خاکی با میزان فسفر پایین (حدود 5 میلی گرم در کیلوگرم) انجام گرفت مشاهده گردید که در سال زراعی ‮‭1378-79‬ عملکرد پایینصتری نسبت به سال زراعی ‮‭1379-80‬ وجود داشت. در سال اول مصرف حداکثر ‮‭0/4‬ توصیه کودی و در سال دوم مصرف 0‭/R‬8 توصیه کودی گندم به صورت نواری و ‮‭2/1‬ ‭R ‬توصیه کودی به صورت پخش سطحی عملکرد مناسبی را نسبت به سایر تیمارها ارایه نماید. به عبارت دیگر مصرف نواری در سال دوم معادل %‮‭40‬ توصیه کودی گندم کود فسفاتی کمتری را نسبت به مصرف پخش سطحی نشان داد. در صفی آباد دزفول برای بدست آوردن عملکردی معادل با تیمار مصرف نواری ‮‭4/0‬ ‭R ‬نیاز به کاربرد 2 برابر کود برای استفاده به صورت پخش سطحی بود. مقایسه میانگین عملکرد دانه روغن در خرم آباد نشان داد که بالاترین عملکرد دانه با مصرف ‮‭25/1‬ ‭R ‬بر اساس آزمون خاک به روش پخش سطحی به دست آمد. در منطقه بوشهر مصرف فسفر به شکل نواری در مقایسه با روش پخش سطحی عملکرد را ‮‭6/5‬ درصد افزایش داد و بالاترین عملکرد دانه کلزا به روش نواری اختصاص داشت. آزمایش در استان مازندران در سه منطقه بایع کلا، دشت ناز و فیروز کنده انجام گرفت. در بایع کلا بالاترین عملکرد از ‮‭75/0‬ ‭R ‬بدست آمد اما تفاوت معنی داری بین دو روش نواری و پخش سطحی وجود نداشت. در مناطق دشت ناز و فیروزکنده تغییرات معنی داری در اثر تیمارها مشاهده نگردید. همین وضعیت در مورد آزمایش در بوشهر مشاهده گردید. در خراسان آزمایش در طی دو سال در مناطق مشهد، نیشابور، کاشمر، بیرجند و گناباد انجام گرفت. نتایج حاکی از آن بود که در مشهد و گناباد عملکرد در اثر تیمارها تغییر معنی داری نکرد اما در نیشابور، کاشمر و بیرجند تفاوت عملکرد معنی دار بود. واژه های کلیدی: فسفر، پخش سطحی، روش نواری، کلزا ، روش جایگذاری ،مناطق