بررسی تنوع ژنتیکی قارچ ‭Fusarium oxysporum ‬عامل پژمردگی خیار در منطقه جیرفت و کهنوج

خیار یکی از محصولات اقتصادی بسیار مهم در منطقه جنوب کرمان بوده و عمده کشت آن بصورت کشتهای گلخانه ای میباشد. یکی از عوامل تهدیدکننده کشت این محصول بیماری پژمردگی فوزاریومی خیار میباشد. در این تحقیق از نشانگر ملکولی به همراه آزمایشات بیماریزایی، صفات مورفولوژیکی و گروههای سازگار رویشی جهت مطالعه تنوع ژنتیکی و توصیف جدایه های قارچ ‭F. oxysporum ‬بدست امده از خیار های الوده در منطقه جیرفت و کهنوج استفاده شد. نتایج نشان داد فرم های تخصصی ‭F. oxysporum f. sp. cucumerinum (Foc) ‬و‭(Forc) F.oxysporum f. sp. radicis cucumerinum ‬بعنوان عوامل بیماری پژمردگی آوندی در گلخانه های منطقه جیرفت و کهنوج میباشند. فرم غالب پژمردگی در بوته های خیار قارچ ‭Forc ‬شناساییی وتعیین گردید. شدت بیماریزایی اغلب جدایه های بدست آمده در این تحقیق بالای سه گزارش شد که نشان دهنده قدرت بالای بیماریزایی جدایه های منطقه و تنوع اندک بین جدایه ها است. درصد جداسازی جدایه ها در ماههای سردتر (دی و بهمن) و مناطق سردتر بیشتر و با بیولوژی قارچ ‭Forc ‬همخوانی نشان داد. نتایج بررسی های سازگاری رویشی نشان داد سه گروه سازگار رویشی ‭( VCGA‬، ‭VCGB ‬و ‭VCGC) ‬در بین جدایه های ‭Forc ‬شناسایی شد. ‮‭24‬ جدایه بیماریزا( بیش از %‮‭66‬ جدایه ها) متعلق به‭VCG-A ‬بودند که نشان دهنده همگونی بالایی در جدایه های ‭Forc ‬جمع آوری شده از منطقه جیرفت می باشد. در بررسی ملکولی، پس از استخراج ‭DNA‬، واکنش های ‭RAPD ‬با استفاده از سری آغازگرهای ‭SBS ‬انجام شد . ‮‭10‬ آغازگر مورد استفاده، چند شکلی بالایی بین جدایه های قارچ ‭Forc ‬و باندهایی در گستره ی ‮‭250‬ تا‮‭2500‬ جفت باز نشان دادند. بر اساس ماتریس صفر و یک و با استفاده از ضریب تشابه ‭DICE ‬و روش ‭UPGMA ‬توسط نرم افزار ‭NTSYS_pc ‬تجزیه و تحلیل خوشه ای انجام شد . نتایج تجزیه خوشه ای جدایه ها را به دو گروه در سطح تشابه ‮‭84‬ درصد تجزیه نمود که بیانگر تشابه ژنتیکی بالای جدایه ها می باشد . این اولین مطالعه تنوع ژنتیکی در جدایه های قارچ ‭Forc ‬با استفاده از نشانگر ملکولی ‭RAPD ‬در جمعیت های این گونه در ایران می باشد. به دلیل تنوع ژنتیکی این بیمارگر و مکانیزم های تغییرپذیری این قارچ، استفاده از ارقام مقاوم با مکانیزم مقاومت چند ژنی به منظور مدیریت بیماری پژمردگی و زردی خیار توصیه می گردد. واژه های کلیدی: خیار، تنوع ژنتیکی،بیماریزایی تقاطعی، مارکر ملکولی و مقاومت