ارزیابی صفات کمی و کیفی لاین های امیدبخش تریتیکاله در آزمایشات یکنواخت سازگاری ‭(90-ERTYT)‬

تریتیکاله که دارای پتانسیل عملکرد بالای علوفه و دانه می باشد حاصل تلاقی گندم و چاودار و یکی از گیاهان علوفه ای است که در شرایط محیطی دشوار نسبت به گندم و جو از مزیت نسبی برخوردار است. این پروژه به منظور مطالعه سازگاری لاین های امیدبخش تریتیکاله با تعداد ‮‭18‬ لاین جدید تریتیکاله انتخابی از آزمایشات مقایسه عملکرد پیشرفته ‭(ATYT) ‬سال قبل ایستگاه طرق مشهد به همراه دو شاهد تریتیکاله (جوانیلو ‮‭92‬ و رقم سناباد) جمعا ‮‭20‬ لاین و رقم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (‮‭1390-1392‬) در سه ایستگاه طرق مشهد، کرج و بیرجند به اجرا در آمد. نتایج نشان داد، اثر اصلی مکان ‭(L) ‬و ژنوتیپ (رقم) در سطح 5 درصد و بر همکنش دو طرفه مکان ا سال ‭(LY) ‬و بر همکنش سه طرفه مکان ا سال ا ژنوتیپ ‭(LYG) ‬در سطح %1 معنی دار بود. بالاترین عملکرد دانه (‮‭7210‬ کیلوگرم در هکتار) از ایستگاه بیرجند و کمترین آن (‮‭6615‬ کیلوگرم در هکتار) از ایستگاه طرق مشهد بدست آمد. بیشترین عملکرد دانه (‮‭7384‬ کیلوگرم در هکتار) را لاین ‮‭90-16‬‭-ET ‬به خود اختصاص داد و در بین مواد مورد بررسی نیز لاین‮‭90-11‬‭-ET ‬کمترین عملکرد دانه (‮‭6308‬ کیلوگرم در هکتار) را دارا بود. همچنین اختلاف آماری معنی داری بین عملکرد دانه لاین های شماره ‮‭16‬ و 3 با لاین های شماره ‮‭14‬ و ‮‭11‬ مشاهده شد، اما عملکرد دانه این لاین های برتر با شاهدها (شماره های 1 و 2) غیرمعنی دار بود. میانگین عملکرد دانه تریتیکاله رقم جوانیلو ‮‭92‬ (شاهد 1) معادل ‮‭6594‬ کیلوگرم در هکتار و رقم سناباد (شاهد 2) معادل ‮‭6830‬ کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه لاین های برتر شماره ،‮‭3 16‬ و 6 نسبت به شاهد 1 (جوانیلو ‮‭92‬) به ترتیب معادل ‮‭98‬/،‮‭11/24 11‬ و ‮‭8/89‬ درصد و نسبت به شاهد 2 (سناباد) معادل ‮‭11‬/،‮‭7/39 8‬و ‮‭5/12‬ درصد برتری داشتند. نتایج تجزیه رتبه نشان داد، لاین های ‮‭90-3‬‭-ET-‬‮‭16-90‬، ‭ET ‬و ‮‭90-6‬‭-ET ‬به ترتیب با عملکرد دانه ،‮‭7335 7384‬ و ‮‭7180‬ کیلوگرم در هکتار علاوه بر عملکرد بالا در مقایسه با ارقام شاهد، از میانگین رتبه عملکرد پایین تر و در نتیجه پایداری عملکرد بیشتری نسبت به سایرین برخوردار بودند و بالاترین شاخص نسبت عملکرد را نیز به خود اختصاص دادند. میانگین رتبه عملکرد لاینهای شماره ،‮‭3 16‬ و 6 به ترتیب معادل 3/،‮‭4/7 5‬ و ‮‭6/3‬ و شاخص نسبت عملکرد آنها به ترتیب 5/،‮‭106/8 107‬ و ‮‭104/5‬ بود. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از مقایسه میانگین و تجزیه رتبه در مجموع لاین های ‮‭90-3‬‭-ET-‬‮‭16-90‬، ‭ET ‬و ‮‭90-6‬‭-ET ‬که بطور نسبی از عملکرد دانه بالا و پایداری عملکرد برخوردار بودند، به عنوان نامزد شرکت در آزمایشات تحقیقی-تطبیقی و تحقیقی-ترویجی انتخاب شدند. واژه های کلیدی: پایداری عملکرد، تلاقی گندم و چاودار، اجزای عملکرد، ژنوتیپ