تهیه نقشه پراکندگی زنگ سیاه گندم در مناطق مختلف کشور با استفاده از سامانه اطلاعاتی جغرافیایی ‭(GIS)‬

زنگ ساقه گندم با عامل ‭Puccinia graminis. f. sp. tritici ‬یکی از بیماری های مهم گندم در سالهای نه چندان دور محسوب می شود که با ظهور نژادجدیدی از قارچ عامل بیماری به نام ‭Ug‬‮‭99‬ شهرت خود را باز یافته است. نژاد جدید قارچ روی اغلب ژن های مقاومت موجود در زمینه ژنتیکی کولتیوارهای تجاری گندم ویرولانس داشته و منجر به ظهور نسل جدیدی از اپیدمی های این بیماری در مناطقی از جهان از جمله درآفریقا شده است و احتمال دارد به زودی به سمت مناطقی از شمال آقریقا، خاورمیانه و احتمالا ترکیه گسترش یابد. برای اولین بار این نژاد در سال ‮‭1387‬ درمنطقه بروجرد در استان لرستان گزارش گردید. در حال حاضر اطلاعات دقیقی در خصوص مناطق پراکنش زنگ سیاه گندم به ویژه ‭Ug‬‮‭99‬در ایران و جود ندارد. در این تحقیق در دو مقطع زمانی تورم سنبله و مرحله خمیری، تعداد ‮‭58‬ مزرعه گندم در سطح استان مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از دستگاه ‭GPS ‬اطلاعات جغرافیایی محل استخراج شد. داده های مربوط به محل نمونه برداری به همراه اطلاعات دیگری از قبیل درصد و شدت سایر بیماری ها از جمله بیماری زنگ زرد و قهو ه ای و سفیدک سطحی تهیه و در فرم مربوطه ثبت گردید. نتایج این بررسی طی سال های ‮‭89‬ تا ‮‭91‬ نشان داد که بیماری زنگ سیاه در مزارع استان شیوع ندارد. با این حال تعداد ‮‭16‬ نمونه از علفهای هرز مزارع گندم که مشکوک به آلودگی به زنگ بودند برای مطالعات بیشتر به موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور ارسال شد. نتایج این بررسی نشان داد که بیماری زنگ زرد از نظر شیوع و شدت آلودگی مهمترین بیماری اندام های هوایی گندم در استان زنجان محسوب می شود. در این تحقیق وضعیت آلودگی مزارع گندم به زنگ زرد، سفیدک سطحی و سایر بیماریهای اندام های هوایی مشخص و نقشه آلودگی مزارع گندم به بیماری زنگ زرد و سفیدک سطحی در محیط ‭GIS ‬ترسیم گردید که می تواند در برنامه ریزی برای مدیریت این بیماریهای در آینده مورد استفاده قرار گیرد. کلمات کلیدی: گندم، زنگ سیاه، ‭Ug‬‮‭99‬، سامانه اطلاعات جغرافیایی ‭(GIS)