تعیین دمای کاردینال و پارامترهای فتوپریودی برای مدل‌سازی نخود

پیش بینی دقیق فنولوژی گیاه یکی از موارد مهم و ضروری برای مدل سازی رشد و نمو گیاه به شمار می‌آید. اطلاعات کمٌی مختصری در خصوص اثرات دما و فتوپریود روی سرعت نمو نخود (Cicer arietinum L.) وجود دارد. در این بررسی برای ارزیابی روش‌های مختلف پیش بینی فنولوژی، داده‌های حاصل از کشت 4 رقم نخود در 11 تاریخ کشت (سال 2001 تا 2003) مورد استفاده قرار گرفت. علاوه براین، داده‌های حاصل از آزمایشات دیگر انجام شده در مناطق مختلف کشور نیز برای ارزیابی مستقل مدل استفاده شد. نتایج نشان داد که مدل ضربی که دارای تابع دمایی dent-like برای واکنش به دما و تابع quadratic برای واکنش به فتوپریود باشد می‌تواند به خوبی واکنش سرعت نمو را به دما و فتوپریود پیش‌بینی نماید. تفاوت بین ارقام از نظر دمای کاردینال و فتوپریود بحرانی کم بود و دماهای پایه، مطلوب اول (lower optimum)، مطلوب دوم یا بالایی (upper optimum) و سقف به ترتیب 0، 21، 32 و 40 درجه سانتیگراد بدست آمد. فتوپریود بحرانی (فتوپریودی که در کمتر از آن به علت روزهای کوتاه سرعت نمو تقلیل می‌یابد) محاسبه شده در این آزمایش 21 ساعت بود. تفاوت موجود در ارقام، تنها به سرعت نمو حداکثر و ضریب حساسیت به فتوپریود مربوط می‌شد. مدل فنولوژی بدست آمده در این بررسی توانست پیش بینی خوبی برای نمو فنولوژیکی نخود در شرایط مختلف دمایی و فتوپریودی ایران را داشته باشد. بر همین اساس، این مدل می‌تواند در شبیه سازی رشد و نمو نخود مورد استفاده واقع شود.

کلیدواژه ها:

فنولوژی ، نمو ، دما ، فتوپریود ، مدل ، نخود