اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز«ADHD»در کودکان

بیش فعالی «ADHD» نوعی اختلال رفتاری _رشدی است که باعث بروز واکنش های تکانشی،اختلال در یادگیری و فعالیت های فیزیکی بیش از اندازه شده و با برخی رفتارهای غیرعادی همراه است.اختلال نقص توجه بیشتر در کودکان تشخیص داده می شود.

ما در کشورمان هیچ آماری از تعداد کودکان ADHD نداریم.اما اگر به آمارهای آمریکا و اروپا توجه کنیم،می توانیم بگوییم بین 3تا7درصد کودکان به یکی از انواع ADHD مبتلا هستند و شیوع آن در بین پسران دو تا سه برابر دختران است.

براساس مطالعات،در فاصله سنین 5 تا 7 سالگی،از هر 10 کودک یک نفر به اختلالADHD مبتلاست.دانشمندان این عارضه را یکی از شایع ترین اختلالات رشدی_عصبی این گروه سنی می دانند.

با وجود شایع بودن این عارضه،علت به وجود آمدن بیش فعالی چندان مشخص نیست.با این حال،اعتقاد عمومی براین است که بروز این بیماری به طور معمول دارای ریشه های عصبی و ژنتیکی است.تحقیقات نشان می دهند،کاهش دوپامین از اصلی ترین عوامل موثر در به وجود آمدن ADHD است.دوپامین یک ماده شیمیایی است که ترشح آن به شکل قابل توجهی بر روی فعالیت های مغز و بدن انسان تاثیرگذاشته و به انتقال سیگنال های عصبی کمک می کند.

همه کودکان گاهی بی قرار هستند،بعضی اوقات بدون تفکر عمل می کنند،گاهی اوقات وقتشان را صرف خیال بافی می کنند.هنگامی که بیش فعالی،حواس پرتی،تمرکز ضعیف یا تحریک پذیری کودک بر روی عملکرد مدرسه،روابط اجتماعی با کودکان دیگر یا رفتار در خانه تاثیر بگذارد،ممکن است اختلال بیش فعالی در او دیده شود.اما از آنجا که علائم آن در شرایط و محیط های مختلف بسیار متفاوت است،تشخیص بیماری بیش فعالی آسان نیست.این امر به ویژه هنگامی که بی توجه بودن علامت اصلی است،بیشتر صدق می کند.

تشخیص در مورد اینکه آیا کودک مبتلا به بیش فعالی است یا خیر،فرآیندی چند مرحله ای است.هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص بیش فعالی وجود ندارد و بسیاری از مشکلات دیگر مانند اضطراب،افسردگی،مشکلات خواب و انواع خاصی از ناتوانای یادگیری می توانند علائم مشابهی داشته باشند.یکی از مراحل این فرآیند شامل انجام معاینه پزشکی،از جمله تست های شنوایی و بینایی،برای رد سایر مشکلات با علائمی مشابه با بیش فعالی است.تشخیص بیش فعالی معمولا به تهیه یک چک لیست از علائم،سابقه پزشکی کودک و خانواده او و نیز نظرات معلمان کودک،امکان پذیر است.

معمولا برای تشخیص کارکرد روانی عصبی،از آزمون های از قبیل آزمون حافظه فعال،آزمون تداعی کلمه،رنگ استروپ،آزمون همتاسازی اشکال مشابه و آزمون هوشی وکسلر استفاده می شود.

کودک ADHD در محاصره ی مثلثی قرار دارد که یک ضلعش درمانگر،یک ضلعش معلم و یک ضلعش والدین و اعضای خانواده هستند.نوع شخصیت،تحصیلات و رفتار والدین بیشترین تاثیر را در کاهش یا افزایش ADHD دارد.

کودک ADHD از والدین،آموزگاران و سایر افرادی که با آنان معاشرت دارند،بازخوردهای مناسبی نمی گیرند و خود نیز نسبت به بعضی از توانایی هایشان بدبین هستند،به همین علت اعتماد به نفسشان را از دست می دهند وقتی بارها و بارها کودک جملاتی از این قبیل را می شنود:ساکت باش،وول نخور،چرا اینقد حرف میزنی،منظم باش،توجه کن و...

برای کودکان مبتلا به بیش فعالی کمتر از 6 سال،آموزش والدین در زمینه مدیریت رفتار به عنوان اولین خط درمان،قبل از استفاده از دارو توصیه می شود.برای کودکان 6 سال و بالاتر،توصیه ها شامل دارو درمانی و رفتار درمانی به طور همزمان می شود.آموزش والدین در مدیریت رفتار برای کودکان تا 12 سال شامل انواع دیگر رفتار درمانی و آموزش برای نوجوانان می شود.مدارس نیز می توانند بخشی از درمان باشند.

راهبرد های شناختی رفتاری در برخورد با کودکان ADHD

Ø با کودک حرف بزنید و احساس خود را نسبت به او بازگو کنید.

Ø به حرف های کودک گوش کنید.

Ø کودک را با قانون آشنا کنید و قانون را اجرا کنید.

Ø از مقایسه و رقابت پرهیز کنید.

Ø به کودک دستورات صریح و روشن بدهید.

Ø وقتی کودک برای انجام تکالیف زمان زیادی صرف می کند آگاهی هیجانی ایجاد کنید و کنترل هیجانی را ایجاد کنید.

Ø از جدول های میزان پیشرفت استفاده کنید.