هماهنگی تشبیه و تنزیه

[توشی هیکو ایزوتسو] (1)

از منظر ابن عربی، تنها نگرش درست انسان نسبت به حق وحدتی است که در همآهنگی تنزیه و تشبیه، و بر اساس شهود عرفانی، «کشف»، درک پذیر می شود. اگر انسان مسیر خیالی را پی گیرد که هنوز اشراق « کشف» را تجربه نکرده باشد، بی شک در دام نوع غلطی از بت پرستی گرفتار خواهد شد، و هر بتی را به تنهاییچون اله ی واقعا مستقل و قائم بالذات می پندارد و آن را ستایش می کند. اما این اله ی بی اساس، صورتی خیالی و مخلوق ذهن او، و نمونه ی ناخالصی از تشبیه است که هرگز به مرتبه ی تنزیه راه نمی یابد. از سوی دیگر، اگر انسان بر آن باشد تا به تبعیت از عقل، و بی مدد خیال به حق تقرب یابد، بی شک به سمت تنزیه انحصاری روی خواهد کرد، و در نتیجه از آن بینشی که سریان حیات الهی و تمام رویدادهای عالم و حتی خود او را در بر می گیرد، محروم خواهد ماند.

***

[یزدانپناه عسکری]

راه یابی به مرتبه ی تنزیه، آگاهی بر این مرتبه وجودی آدمی و حفظ همبستگی و گسترش آگاهی های مجرد است.

_______

1 - مفاتیح الفصوص، محیی الدین ابن عربی (بررسی مفاهیم کلیدی فصوص الحکم)، توشی هیکو ایزوتسو، مترجم: حسین مریدی، دانشگاه رازی کرمانشاه ۱۳۸۵. ص 115 288، 137 : 2+2