مهاجرت و تاثیرات آن

مهاجرت، به عنوان یکی از مهم ترین پدیده های جمعیتی و اجتماعی، پیامدهای چندلایه و گسترده ای بر ساختارهای جمعیتی، اقتصادی و فرهنگی جوامع دارد. نخستین پیامد قابل توجه آن، تاثیر بر نسبت جنسی جمعیت است. در حالی که در گذشته سهم مردان در جریان های مهاجرتی به طور معناداری بیشتر از زنان بوده، در برخی مناطق مهاجرپذیر مانند آلاسکا، بخش هایی از استرالیا و حتی کلان شهرهای ایران نظیر تهران و اصفهان همچنان عدم تعادل جنسیتی مشاهده می شود. این امر عمدتا ناشی از مهاجرت مردان مجرد در جست وجوی فرصت های شغلی است که ترکیب جنسی این مناطق را تحت تاثیر قرار می دهد. دومین بعد مهم، تاثیر مهاجرت بر ساختار سنی جمعیت است. از آنجا که مهاجرت پدیده ای انتخابی محسوب می شود، بخش عمده ای از مهاجران را افراد جوان و در سنین فعالیت اقتصادی (۱۵ تا ۴۹ سال) تشکیل می دهند. این جریان موجب کاهش نسبی جمعیت فعال و تسریع روند سالمندی در مناطق مهاجرفرست و در مقابل، جوان سازی نسبی جمعیت در مناطق مهاجرپذیر می گردد. از منظر اقتصادی-شغلی، مهاجرت نیز دوگانه ای از پیامدها را به همراه دارد. در جوامع مهاجرفرست، خروج نیروی کار می تواند بهره وری و ظرفیت تولید را کاهش دهد، اما در عین حال حواله های ارزی ارسالی مهاجران نقش مهمی در بهبود وضعیت اقتصادی خانواده ها و حتی تراز پرداخت های ملی ایفا می کند. در مقابل، جوامع مهاجرپذیر از نیروی کار ارزان و نقش مصرفی مهاجران بهره مند می شوند و درآمدهای مالیاتی آن ها نیز به رشد اقتصادی کمک می کند. با این وجود، افزایش فشار بر خدمات عمومی و زیرساخت های شهری از جمله هزینه های اجتناب ناپذیر این فرایند است. در نهایت، تاثیرات زبانی و فرهنگی مهاجرت نیز قابل توجه است. ورود گروه های زبانی و فرهنگی متفاوت به یک جامعه، زمینه ساز تعامل و تبادل گسترده می شود. این تعامل می تواند به وام گیری واژگان، تغییرات آوایی و حتی شکل گیری گویش ها و هویت های فرهنگی جدید بینجامد. به بیان دیگر، مهاجرت نه تنها بر ساختارهای جمعیتی و اقتصادی، بلکه بر پویایی های فرهنگی جوامع نیز اثرگذار است.