محمد فروهر
15 یادداشت منتشر شدهتحلیل موفقیت برانکو در پرسپولیس با رویکرد رهبری مثبت گرا
پروفسور برانکو و درس های مدیریتی و زندگی- با نگاهی به روان شناسی مثبت گرا
چکیده
مدیریت و رهبری در هر مجموعه ای نقش مهمی در شکست و موفقیت آن مجموعه دارد، از اینرو حساسیت ویژه ای طی یک صد سال اخیر روی این مفاهیم ایجاد شده است. در تحلیل پیش رو، با اتکا به مضامین روانشناسی مثبتگرا تلاش شده است تا سبک مدیریت و رهبری برانکو در تیم پرسپولیس مورد واکاوی قرار گیرد. این واکاوی در خلال بیان تاریخچه کوتاهی از حضور او در پرسپولیس و مروری بر اتفاقاتی که وی در طی حضورش در این تیم با آن مواجه بوده جریان می یابد در نهایت عوامل مثبت گرایی که در تفکر و رفتار برانکو تجلی یافته و منجر به موفقیت وی شده تحلیل شده است.
مقدمه
چه اهل فوتبال باشیم چه نباشیم، بد نیست نگاهی روانشناسانه به رویکرد مدیریتی و رهبری مثبت گرایانه مردی بیناندازیم که حتی اگر ببازد هم مردم ستایشش می کنند، حتی زمانی که در انتهای جدول مسابقات هم دست و پا می زد بیشتر از تیمهای بالانشین پرطرفدار، تماشاگر به استادیوم می کشاند...
✍️در سال 94 پرسپولیس تهران که با سوء مدیریت شدید و جا به جایی های زیاد مدیریت و مربی مواجه بود و در انتهای جدول لیگ برای سقوط نکردن می جنگید، در یک اقدام جدید برای سرو سامان دادن به اوضاع بد خود، نام مربی خوشنامی را مطرح کرد که به واسطه بازیهای درخشان تیم ملی و رسیدن به رتبه 18 ام جهان خاطرات خوبی از او در ذهن هواداران ایرانی نقش بسته بود، برانکو ایوانکویچ.
✍️برانکو درحالی سکان هدایت تیم انتهای جدولی را دردست گرفت که این تیم واقعا شرایط نابسامانی داشت. پذیرش سرمربی گری همچین تیمی خودش اعتماد به نفس، ریسک طلبی و خوشبینی بالایی را می طلبد، به خصوص اینکه مربی ای پر اوازه باشی و صرفا به برای کسب تجربه و یا گرفتن پول دنبال مربیگری در هر تیمی نباشی. آنهم در تیمی که به واسطه داشتن طرفداران میلیونی، دولتی بودن، سنتی بودن و در کل در تیترس اخبار و رسانه ها بودن خودش یک پای همیشگی حاشیه است. برانکو فصل کابوس وار پرسپولیس را در اولین سال حضورش با حفظ این تیم در لیگ به پایان برد!
✍️این تیم سال بعد را هم با برانکوی تازه وارد، فاجعه شروع کرد! 4 باخت، یک برد و یک تساوی تا پایان هفته ششم و کسب رتبه 16 ام، برای تیمی که امید زیادی برای جبران چندین ساله حسرت قهرمانیش می رفت! اما همین تیم قعر نشین آنچنان چشم نواز و خوب بازی می کرد که تماشاگران زیادی را به ورزشگاه می کشاند و دست کم از تیمهای پرطرفدار بالا جدولی شرایط بسیار بهتری داشت. شاید در همین ابتدای کار بتوان به دو عامل بیرونی هم اشاره کرد که سبب شد تا برانکو بماند و خالق معجزه های فوتبالی شود!
1- اعتماد مدیریت به برانکو
2- فرهنگ جدید طرفداری که با صبر، امید و اعتماد خلق شده بود و از تماشای یک بازی زیبا ظاهرا بیشتر لذت می برد تا کسب صرف نتیجه.
✍️در ابتدای همین فصل بود که این تیم کاپیتان خود (مرحوم هادی نوروزی) را نیز از دست داد تا هم در یک شوک عاطفی سنگین قرار گیرد و هم بازیکنان برای شاد کردن روح کاپیتان محجوب فقید خود هم قسم شوند تا جام را به او هدیه کنند. مرگی که شاید در افزایش همدلی و اتحاد تیمی پرسپولیس بی تاثیر نبود. در انتهای فصل تیم شایسته برانکو در ورزشگاه مملو از تماشاگر آزادی، در ایستگاه آخر، غافله را به تیم استقلال خوزستان باخت؛ اما به رغم تداوم حسرت چندین ساله قهرمانی پرسپولیس و در میان بهت و اندوه هوادارن، بازهم شاهد یک اتفاق جالب در فرهنگ طرفداری بودیم. تشکر هوادارن از تیمی که قهرمان نشده بود اما تا لحظه آخر جانانه جنگید و صاحب رکوردهای جاودانه در تاریخ فوتبال ایران شد، بدون فحاشی، بدون پرت کردن سنگ و صندلی!
✍️در این میان می توان رابطه جالب مربی و هواداران را نه از منظر روابط انسانی، بلکه کمی با رویکرد جامعه شناسانه تر مورد بحث قرار داد. جایی که شعارهای تند و رادیکال جای خود را به تشویق و ترغیب و پایداری و امید و بازهم امید برای فصل بعد داده بود.
✍️برانکو که بعد از یک سال و خورده ای حضور در لیگ ایران عزم خود را برای شکست طلسم قهرمانی پرسپولیس جزم کرده بود از همان ابتدا دچار یک سری چالشهای ناخواسته شد. دو بازیکن فیکس و تاثیرگذار تیم (طارمی و رضاییان) ناگهان سر از ترکیه درآوردند! هرچند برانکو به شدت به دو مهره تاثیرگذار خود نیاز داشت، اما هرگز ناامید و عصبی نشد و مصاحبه جنجالی ای هم نکرد. این دو برگشتند (رضاییان به خاطر مورد انضباطی در میانه فصل از تیم اخراج شد) و فصل برای برانکو با قهرمانی خاتمه یافت.
✍️برانکو، بازهم موفقیت خود را تکرار کرد و درحالی که در سر رویای قهرمانی آسیا را می پروراند و یکبار تا یک قدمی رسیدن به فینال نیز رسیده بود، همه چیز ناگهان برگشت! و پرنده بخت پروفسور از شانه هایش بال گشود و رفت! مهدی طارمی به دلیل تخلف در قرارداد با باشگاه ترکیه ای چهار ماه محروم شد و در نهایت هم تصمیم به جدایی گرفت! اما خبر بدتر برای برانکو این بود که تیمش از دو پنجره نقل و انتقلات محروم شد! این وضعیت قطعا برای هر کسی استرسزا و ناامید کننده است، جز کسی مثل برانکو!
✍️برانکو فصل را با قهرمانی پشت سر گذاشت و از چالش اول به خوبی عبور کرد. از همین فصل بود که برانکو هنرنمایی خود را به رخ کشید. وقتی رضاییان از تمیش رفت، صادق محرمی جوان را سرزبانها انداخت، بازیکنی که انقدر خوب بود که برانکو در جواب منتقدان که چرا به رضاییان اسمی (زمانی که مجدد برگشت) بازی نمی دهد می گفت جای چه کسی بازی کند؟ و یا درحالی که اقای گلش تیم را ترک کرده بود از علیپور جوان به عنوان اقای گل جدید رونمایی کرد. برانکو ثابت کرد که مربی غر زنی نیست، به روش و فلسفه کار خودش ایمان دارد و داشته هایش بیش از نداشتههایش اهمیت می دهد.
✍️اما نقطه اوج عملکرد برانکو را در بحرانی ترین پرسپولیس تاریخ می توان دید و احتمالا در این نقطه است که می توان ردپای مدیریت و رهبری مثبتگرای پروفسور فوتبال را به خوبی و به طور برجسته جست و جو کرد. پرسپولیس محروم از نقل و انتقلات، با جدایی چند بازیکن فیکس و تاثیرگذار خود نیز مواجه شد (امیری، احمدزاده، محرمی) و همچنین مسلمان (که البته به دلایل نامعلمومی، از قرار معلوم مشکلات انضباطی مدتها روی نیمکت بود). برانکو ماند و سه گزینه پیش رو:
1- عطای تیم را به لقایش ببخشد و بگویید حالا که تیم نمی تواند بازیکن بگیرد، من هم آبرویم را از سر راه نیاورده ام و ترجیح می دهم بروم! وی به تازگی پرده از یک راز بزرگ برداشته است. او میگویید دالیچ (سرمربی موفق تیم کرواسی که با این تیم به نائب قهرمانی جهان رسید) بعد از این ماجرا به او پیشنهاد ترک تیم را داده و گفته است مثل یک قهرمان از تیم جدا شو و نگذار تاج قهرمانی از سرت بیوفتد!
2- بماند و همچون تیم رقیب مدام غر بزند که فلان بازیکن رفت و من روی او حساب باز کرده بودم و... و شکستها را توجیه کند.
3- و یا بماند به جای خوردن حسرت نداشته ها و غر زدن روی داشته ها متمرکز شود و به موفقیت فکر کند. یک جمله در نشستهای خبری برانکو همیشه جالب توجه بود" "ما بدون بهانه جویی برای بردهای بیشتر تلاش خواهیم کرد".
برانکو که قبلا با جدایی طارمی و اخراج رضاییان نیز به راحتی کنار آمده بود و علیپور و محرمی را چهره کرد (دو بازیکنی که حتی به تیم ملی هم دعوت شدند) اینبار با این چالش نیز کنار آمد و نشان داد گزینه سوم (گزینه مثبت گرایانه) را ترجیح می دهد. البته اجازه بدهید یک گزینه دیگر را هم اضافه کنیم. برانکو که نتایج درخشانی کسب کرده بود و نشان داده بود اگر کمی دستش باز باشد می تواند نتایج مثبت بگیرید، حال با سیبیل قردادن مدیریت و طارمی به خاطر جریان محرومیت بعد از هر باخت و هر اتفاقی انها را مقصر جلوه دهد. هرچند در نهایت هم قطعا حق با برانکو بود! اما انتقاد از مدیریت و طارمی به خاطر اتفاقات گذشته چه دردی از برانکو دوا می کرد؟ این انتقادها چگونه می توانست به او کمک کند که موفق شود؟
✍️برانکو فصل جدید را با یک چالش خاص نیز شروع کرد، افزایش بی رویه قیمت دلار و عدم توانایی مدیریت برای پراخت دستمزد او و همکارانش؛ به هرحال قانون، قانون است و طبق قانون برانکو می توانست به خاطر تاخیر در پرداخت دستمزد بگذارد و برود! اما بازهم غر نزد، قهر نکرد، ناز نکرد، مصاحبه نکرد، ذهنش را درگیر مسائل حاشیه ای نکرد. او به اهداف بزرگش بیش از هرچیز دیگری فکر می کرد، گویی هدفی که برانکو داشت، آنچنان جلوی چشمانش عرض اندام کرده بود که حاشیه های پشت سرش را یا نمی دید یا کمتر می دید! حتی نسبت به پرسش خبرنگاران که شما مدتهاست دستمزد نگرفته اید هم با متانت پاسخ می داد و می گفت فعلا بگذارید شادی کنیم و الان وقت این صحبتها نیست.
✍️چالش بعدی برانکو اما بازیهای پرفشار و سنگین است که باعث مصدویت چند بازیکن تاثیر گذار او شده که حالا هرکدام مدتها از ترکیب بیرون مانده اند یا خواهند ماند (ربیع خواه ماهینی، انصاری، کامیابی نیا) و خب این موضوع نیز قطعا خوشایند هیچ مربی ای نیست و صد البته برای یک مربی غر زن دستاویز خوبی برای توجیه شکستها و مشکلات است.
نگاهی به کارنامه برانکو در فصل محرومیت و محبوبیت:
افتخارات تیمی برانکو با پرسپولیس:
2 قهرمانی لیگ برتر؛ لیگ 95-96 و 96-97
یک نایب قهرمانی لیگ برتر؛ 94-95
2 قهرمانی سوپرجام؛ 96 و 97
یک نیمه نهایی لیگ قهرمانان آسیا؛ 2017
2 عنوان برترین مربی لیگ برتر ایران: 95-96 و 96-
رکوردهای برانکو در پرسپولیس
- کورددار بیشترین برد و کمترین باخت
- با کیفیت ترین قهرمانی از نظر میانگین امتیازی در تاریخ لیگ برتر
- گلزنی های متوالی: ۳۵ مسابقه رسمی
- سه دوره متوالی قهرمانی درلیگ برتر (هتریک)
- بیشترین برد پیاپی در بازیهای خانگی
- کمترین گل خورده در تاریخ لیگ برتر (یا بهترین خط دفاعی تاریخ لیگ برتر)
- بسته نگه داشتن دروازه در بازیهای خانگی
- بیشترین فاصله با تیم دوم جدول
- زودهنگام ترین قهرمانی تاریخ لیگ برتر (مشترک با سپاهان)
- بیشترین تعداد هفته صدرنشینی در تاریخ لیگ برتر
- دو دوره حضور در نیمه نهایی و یک دوره حضور در فینال لیگ قهرمانان آسیا
- باثبات ترین سرمربی تاریخ پرسپولیس با بیش از سه فصل حضور پیاپی
- نخستین سرمربی تاریخ پرسپولیس که شهرآورد را ۴ بار برد[نیازمند منبع]
- رکورددار حفظ نتیجه در تاریخ شهرآورد
- بیشترین امتیاز و بهترین قهرمانی در طول نیم فصل تاریخ لیگ برتر ایران
- رکورد دروازه بسته (گل نخوردن تیم) در تاریخ لیگ برتر فوتبال ایران
✍️اما به طور خلاصه اگر مبتنی بر دیدگاه مثبت گرایی بخواهم رفتار مدیریتی و رهبری برانکو را تیتروار بیان کنم می توانم به موارد زیر اشاره کنم که می تواند برای هریک از ما یک الگوی خوب از رفتار و تفکر مثبت گرایانه و حرفه ای باشد که اتفاقا به موفقیتهای مختلف نیز دست یافته است.
درسهای رهبری مثبت گرای برانکو
- برای موفقیت جنگ جو، متعهد و جسور باشیم.
- ریسک طلب، با اعتماد به نفس و امیدوار باشیم.
- موفقیت را در درون خودمون و توانمندیهامان جست و جو کنیم نه عوامل بیرونی،
- به خاطر شرایط بد غر نزنیم: پول نیست، بازیکن ندارم، داوری ها خوب نیست، چرا باید بازی هایمان را در زمین بی طرف انجام دهیم و ...
- کسی را به زور نگه نداریم، اگر آن تعداد اندکی که هستند وفادار باشند و دلشان با ما و تیم باشد بهتر از این است که نفرات زیادی داشته باشیم که وفادار نیستند و دلشان با ما و تیم نیست.
- اگر با کسی به مشکلی برخوردیم حتی اگر واقعا مایه ضرر و سختی ما شده باشد انقدر ذهنمان را درگیرش نکنیم و درباره اش حرف نزنیم چرا که اینکار فقط به خودمان انرژی منفی می دهد و چاره کار نیست!
- به جای خوردن حسرت نداشته ها «بازیکنانی که رفتند» از چیزهایی که داریم بهترین بهره را ببریم،
- به خودمان و توانمندیهامان ایمان داشته باشیم حتی اگر بدانیم سخت ترین دوران زندگی سر رسیده است «پرسپولیس محروم از نقل و انتقالات و خروج چند بازیکن اصلی از تیم و مصدویت گاه و بیگاه بازیکنان».
- به خاطر منافع شخصی «برانکو شش ماه است که حقوق نگرفته» تعهد به موفقیت و طرفداران و حفظ وحدت تیم را زیر سوال نبریم.
- روابط خوبی با همه برقرار کنیم «برانکو رابطه نسبتا خوبی با اصحابه رسانه، بازیکنان و طرفداران داشته و حتی تیم رقیب نیز به وی احترام می گذارد».
- چنان جوی در تیم کاری خود ایجاد کنیم که افراد به خاطر منافع جمعی از جان مایه بگذارند و هر سختی و چالشی را برای هدف نهایی و رسیدن به موفقیت به جان بخرند (بازیکنان برانکو به دلیل کمبود بازیکن در بسیاری از بازیها با مصدویت بازی کردند)
- همدلی، تعصب، غیرت و همت را به تیم و مجوعه کاریت تزریق کنی.
- در روابط کینه و عقده را لحاظ نکنی و در عین حال نظم و انضباط و جدیت را نیز قربانی نکنی و بتوانی بین این موارد یک تعادل برقرار کنی.
- پای اصول و ارزشهای خود بمانیم حتی اگر خیلی ها از ما انتقاد کنند، اما یک روز برسد که همانها ما را تحسین کنند- چند هزار نفر در استادیوم نام بازیکن مورد علاقه خود را فریاد بزنند و روزنامه ها علیه ات تیتر بزنند تا همان ها به جایی برسند که بگویند «هرچی برانکو بگه»
- به جای داشتن ستاره، تیمت را به ستاره تبدیل کنی.
- اعتماد به بازیکنان جوان و تلاش متعهدانه برای پرورش ظرفیت های آن ها.
- نشان بدهی که تحمل سختی و تمرین بخش مهمی از موفقیت است «مارکو مربی بدنساز تیم، پیش از مسابقات فشار زیادی را بر روی بازیکنان وارد می کند به طوری که یک روز مرخصی از تمرینات بدن سازی بهترین خبر برای بازیکنان است و حتی گاهی بازیکنان به شوخی به کتک کاری مربی سخت گیر خود هم می پردازند».
- درنهایت چنان متعهدانه، جسورانه و غیرتمندانه تلاش کنی که حتی اگر باختی و به آن هدفی که می خواستی هم نرسیدی هیچ کس ازت دلخور نباشد و به خاطر همه تلاشی که کردی از تو قدردانی کنند.
- برای موفقیت و پیشرفت صبور باشیم و پله پله و گام به گام رو به سمت موفقیت پیش برویم (برانکو در تیم پرسپولیس هر سال بهتر از سال قبل نتیجه گرفته)
- بعد از هر عدم موفقیت، عزمت را راسخ تر کنی تا دفعه بعد بهتر جبران کنی.
- به خاطر شکستها دیگران را متهم نکنیم و مسئولیت پذیر باشیم (کمتر پیش آمده که برانکو به خاطر شکستها و مشکلات کسی را متهم کند و لب به انتقاد و اعتراض بی جا بگشاید و یا حرفهایی را بزند که می داند بیهوده است).
- در جواب انتقاد دشمنان و مخالفان فقط سخت تر تلاش کنیم و موفقیتهایمان را به رخشان بکشیم نه حرفهای جنجالی مان.
- هدفمان از هرچیزی برایمان ارزشمندتر باشد.
- بروز شرایط منفی باعث برهم خوردن تعادل روحی و روانی ما نشود.
- از هرکسی که سهمی در موفقیت تو داشته همواره تشکر کنی (برانکو همواره از تماشاگران و بازیکنانش – به ویژه بازیکنان جوان تیمش- به خاطر حمایتها و تلاشی که میکنند تشکر میکند).
✍️ضعف برانکو: برانکو تفکر سیستمی ندارد و نمی تواند ارتباط یک بازی با بازیهای دیگر را به خوبی درک کند. هربازی را یک بازی کاملا مجزا از بازیهای دیگر در نظر می گیرید و بر این اساس روی رویکرد تهاجمی خود بسیار اصرار می ورزد و این موضوع باعث می شود درست در حساس ترین نقطه ضربه بدی بخورد (برانکو با اینکه می تواند گاهی رویکرد محتاطانه تری را اتخاذ کند تا زحمات یک ساله اش هدر نرود اما روی فلسفه بازی تهاجمی تاکید رادیکالی دارد و همین باعث می شود شکست های بدی را متحمل شود؛ مثل بازی با نفت تهران سه سال قبل که شکست خورد و جام را از دست داد، یا بازی سال گذشته با الهلال که بازیکن نداشت و تیمش درگیر مسائل شدید حاشیه ای شده بود (محرومیت طارمی و گزارش برنامه نود شب قبل از بازی در همین خصوص) و یا بازی با تیم کاشیما در بازی رفت که مشخص بود به دلیل کمبود بازیکن و مشکلات ناشی از جت لگ به راحتی نمی تواند از سد حریف خود عبور کند. با این حال، برانکو این ضعف را در مسابقات اسیایی امسال کمی کمرنگ تر از گذشته کرده بود و در برخی مسابقات که احساس می کرد زورش نمی رسد دست به عصا تر راه می رفت و اتفاقا نتیجه هم گرفت.
نتیجه گیری نهایی
✍️به منظور نیل به موفقیت در کنار شایستگی های فنی، تجربه و دانش باید از نظر شخصیتی، روانشناختی، ارتباطی و فکری نیز خود را رشد و توسعه داد.
✍️ به ویژه تجزیه و تحلیل رویکرد مثبت گرایانه پروفسور فوتبال ایران نشان می دهد که مثبت گرایی صرف داشتن یک تفکر مثبت یا آنچه که به طور عامیانه گفته میشود، توهم مثبت گونه نیست، بلکه مثبت گرایی میتواند خودش را در افکار، فلسفه زندگی، تصمیم گیری، هیجانها، رفتار و نگرش ما نشان دهد و در عمل می توان با اتکا به رویکرد مثبت گرایانه به موفقیت دست یافت. به ویژه یکی از فلسلفه ها و پرسشهای اصلی مثبت گرایی مبتنی بر اینکه بیشتر بر نقاط قوت و داشته ها متمرکز شویم یا نقاط ضعف و کاستیها را برانکو به طور تمام و کمال نشان داد. پرسپولیس چند سال اخیر برانکو می تواند یک مطالعه موردی خوب برای تجزیه و تحلیل رویکرد مدیریت و رهبری مثبت گرا باشد.
منبع برای مطالعه بیشتر درباره رهبری مثبت گرا و تاثیر آن بر عملکرد فوق العاده:
نویسنده: محمد فروهر دکتری مدیریت آموزشی (مدرس رفتار سازمانی)
ارتباط: 09120243627 , farvahra482@yahoo.com