لیلا زرندی میاندوآب - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
نادر چاپارزاده - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
سعید چرندابی - گروه علوم زیست گیاهی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
زهره رحیمی قره چپق - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

حضور گردوغبار در رویشگاه های طبیعی امری اجتناب ناپذیر است. امروزه زمینهای کشاورزی آذربایجان بیش از پیش در معرض بروز پدیده گردوغبار میباشند. گردوغبار با رسوب بر روی برگهای گیاهان بر نحوه و میزان دریافت نور و گشودگی روزنه جهت انجام تبادلات گازی تاثیر میگذارند. با توجه به افزایش میزان ریزگردها در فصول کشت محصولات زراعی، بررسی نحوه تاثیر این عامل محیطی بر رشد و فیزیولوژی گیاه گندم ضروری بهنظر میرسد. گندم گیاه استراتژیک میباشد که در منطقه آذربایجان بطور وسیع کشت میگردد. در این راستا آزمایشی بر روی گیاهان گندم دوهفتهای با غلظت 10 گرم گردوغبار در مترمکعب صورت گرفت. یک هفته پس از مواجه ه گیاهان با گردوغبار سنجش های مربوط به رشد، رنگدانه ها و پروتئین انجام گرفت. نتایج نشان داد که رشد بخش هوایی بشدت تحت تاثیر تیمار قرار گرفت و کاهش یافت. ولی ریشه تغییر رشدی (وزن تر و وزن خشک) نشان نداد. محتوی کلروفیلa ،b و کاروتنوئیدها در گیاهان در معرض گردوغبار افزایش چشمگیری داشت. نشستن گردوغبار روی برگها، با کاستن از نور ورودی به ساختارهای فتوسنتزکننده، منجر به کاهش فتوسنتز و از این طریق رشد گیاه بویژه بخش هوایی شده است. بنظر میرسد گیاه با افزایش سنتز رنگدانه های فتوسنتزی سعی در جبران کاهش نور ورودی نموده است. محتوی پروتئین برگهای پوشش یافته با گردوغبار، کاهش معنیداری را نشان میدهد. احتمالا0 محصولات فتوسنتزی با گسیل به ریشه باعث شدهاند تا رشد ریشه از مواجه ه با گردوغبار متاثر نشود. نتایج پژوهش حاضر حاکی از کاهش رشد بخش هوایی گندم است که در نهایت به کاهش عملکرد و میزان محصول منجر خواهد شد.

گردوغبار، گندم، رشد، رنگدانه های فتوسنتزی، پروتئین.